32 (117)

4. Argumentacja i jej sposoby

f...|mowa przekonuje nas wówczas. edv uiaioi za pomocą przeKonującycn argumentów związanych z daną kwestią wykazuje prawdę rzeczywistą lub pozorną.

(Arystoteles. Ars rhetoried)

Prezentowane do tej pory techniki tekstowe, to znaczy definiowanie, analiza i klasyfikowanie oraz porównywanie, mogły pojawić się w różnych rodzajach tekstów. Mogły bowiem łączyć się z opisem, opowiadaniem czy prezentacją (także z argumentacją - o czym później). Technika, o której teraz będę mówić, jest wyznacznikiem określonego typu tekstów, tekstów zwanych od tej tccłiniki argumcntacyjnynii.

Czym charakteryzuje się tekst argumentacvinv? Czym różni się od najbardziej do niego zbliżonego tekstu prezentującego? Oba wymienione typy tekstów są popularne w literaturze naukowej. Różni je funkcja i materia, z jakiej są zbudowane. W tekstach prezentujących podstawowa jest funkcja informacyjna, w tekstach argumentujących -funkcja nakłaniająca (perswazyjna). Poza tym, teksty prezentujące mówią o faktach (rzeczach, zjawiskach, pojęciach), które opisują lub wyjaśniają, teksty argumentujące mówią zaś o opiniach, które uzasadniają.

Wróćmy do zaproponowanej w rozdziale II tezy hipotetycznego artykułu, która brzmiała: „Retoryka jako nauka sprawnego posługiwania się językiem to niezbędny składnik wykształcenia ogólnego”. Tak sformułowana teza zawiera opinię autora. Celem artykułu wynikającego z tej tezy byłoby przekonanie czytelnika o prawdziwości autorskiej opinii. Jak tego dokonać? Opinię można po prostu zilustrować wybranymi przykładami lub uzupełnić cytatami. Lepiej jednak zastosować schemat argumentacyjny, gdzie przykłady i cytaty, fakty i sądy będą jedynie elementami dobrze zorganizowanej i spójnej „arch^;tek:ury logie/

Na schemat argunicntacvinv składają się odpowiednio uporządkowane a:e.....

zgromadzenie tych argumentów. Czy mają to być wyłącznie argumenty przemawiające za tezą. której autor jest zwolennikiem, czy także argumenty strony przeciwnej? Z różnych względów korzystniejsze jest zbieranie i argumentów „za”, i tych „przeciw”. Jest to korzystne dla samej tezy, bo staranna~analiza problemu i stwierdzenie, które argumenty przeważają, może czasem skłonić do zmiany tezy lub jej motlyTtkacji. Jest to korzystne dla przebiegu argumentacji, bo lepiej uprzedzić ewentualne zastrzeżenia i kontrargumenty czytelnika - wprowadzić je do tekstu i zbić (gdyż najlepszą obroną jest atak). Jest do korzystne również dla wiarygodności wypowiedzi, ponieważ pokazywanie różnych aspektów rozpatrywanego zagadnienia sugeruje uczciwość i naukowy obiektywizm.

Wykorzystywane argumenty (fakty, sądy. teorie itp.) muszą być przekonujące i wiernie oddane. Jeżeli wyzyskujemy fakty, niech będą to fakty sprawdzalne i - o ile to możliwe - nicjcdnostkowe. Kiedy wprowadzamy sądy. powinny być poparte faktami lub autorytetem. Niedopuszczalne są zmyślenia i nadmierne uogólnienia. Pomagając sobie danymi statystycznymi, pamiętajmy, aby osadzić je w odpowiednim kontekście (30% to w niektórych sytuacjach a ż 30%, w innych -tylko 30%!). Również wyrwany z kontekstu cytat może zilustrować każdą myśl, lecz nic będzie to wtedy prawdziwa wypowiedź osoby, na której opinię się powołujemy.

Oto kilka argumentów, które mogłyby się znaleźć w artykule dotyczącym retoryki w szkole:

ł. Retoryka w szkole ma charakter wybitnie pedagogiczny.

2.    Retoryka była przedmiotem szkolnym od starożytności po ośwlecenie.

3.    Programy szkolne kładą nacisk na kształcenie sprawności językowej.

4.    Retoryka - jako sztuka sprawnego mówienia i pisania - jest ważnym przedmiotem nauczania w szkołach amerykańskich.

67