32 (169)

zasadnicza wartość każdego towaru zależna jest od kosztu turów i wynagrodzenia za pracę pr/y jego produkcji, wobec tego po U mam towaru celem pobicia konkurencji wymagało szukania tanich surowa¹ (co rozpętało w XIX wieku walkę państw o kolonie i ich wyrya ekonomiczny) oraz taniej siły roboczej najpierw mew y kwalifikowanych robotników, potem kobiet i najtańszej siły dzieci, co doprowadziło e szalonej eksploatacji robotników pracujących od 12 do 14 godnn n¹ dobę za najlkhs/ą opłatę.

Tak organizowana produkcja fibneuu szybko chinino wała piw dukcję r/c icslmczą, zorganizowaną w średniowiecznych ccdaJ Nastąpiła gwałtowna pauperyzacja, /ubożenie mat społecznych, kin utraały swe dotychczasowe godła utrzymania. t warsztatu lub raf i szukały pracy najemnej w fabrykach. Pcmnaje ¹ związku t tja nowoczesny proletariat'. posiadający tyiko dh0Q tu własność On jiiś i potomstwoju ściągający¹ masowo w pąmdtnaniu urobki dl praeMamych tnust (ntencp). picśdźący ^ wwluwyd waruakach nędzy aankaaicwej, mayt, wnrd w d/aśMI daaaów. wyzjmkiwaay pnsnnaMwo i tapiutew

L strój bpśdnjcnj vyvśd napę mi knyadnc społecznej h pracujących vymM t Mfd kwo&ę inhoamcm. pndmd praw dl

zyaa. spowodował emjgsraae zarahtow¹ and do paty aH ndrny imMaadan Phoąp^ftn m dtatki wychowawcę M sndzimiy senacd »dę wychowawczą. dPmcii awdMutackic pewhawafl^E apala yanpoą adh ęyinły aa m uhcach bawiąc s¹c «4 tymm/km¹ Nwąepaklmjlnii^.apaymaya «m lanaaprai fhtaauj AiśamnUMIi^pnddA Aukwiji da-i mpdhaa^ Jjaam ag aaww¹ yna^pcaad aadaaadL h¹śm

Nscspeafa-ioiSte^yJw. ^sdKcna aymakdh rychło ąmobw aM|

iabawyaa^iwnp wh^hhd^^hadtmapahanppathaly yśśadJ

^riMI; ^"^¹1M    %aa^aich 1ba» w

*!¹ ****    takSe 4mtmmm > «■«¹■

*—■».>¹■■¹.....................

T****⁸—r m .....    _(|    •    ***

*■—____ robotników do ograniczania czasu pracy (8 godzin), do urlopu, u-bczpicczenia od wypadków i choroby, zaopatrzenia emerytalnego, ulżenia w pracy kobiet i dzieci.

Wreszcie zaostrzająca się walka klas została około połowy XIX wieku przejęta przez ruchy społec/no-polityc/ne, dążące do programowego rozwiązana sprawy robotniczej bądź to z. pozycji ustroju kapitalistycznego z jednej strony barykady, bądź też z pozycji obrony pokrzywdzonych / drugiej.

i. Ruchy społeczno-polityczne XIX wieku a kwestia robotnicza

W ramach rozwijającego się ustroju kapitalistycznego od końca XVIII stulecia ukształtowały się dwa ruchy społeczno-polityczne, de-mokratyzra i nacjonalizm.

a) Dctnokratyzm me był produktem rewolucji mieszczańskiej, trzeciego stanu, obalającego monarchię absolutną i ustrój feudalny stanów uprzywilejowanych pod hasłami, wolność, rowność i braterstwo Proklamacja niepodległości Stanów Zjednoczonych Am Płn (1776) i ich Konstytucja (1787). Wielka Rewolucja Francuska (1789). parlamentaryzm w \ng|u (od 1265. Habcas Coepmt Act 1679), wreszcie Kmdri.i    , n\kt wprowadziły stopniowo formalną równość obywa-

ich wobec prawa, nadały stopniowo formalną równość obywa teh wobec prana, nadały prawa wyborcze (ale tylko mężczyznom posiadającym «bmŃCk leidackly od saebm trzy władze: ustawodawczą, sądowniczą i wykonawcy rozszerzały prawa nkjiitfhłir (woinoaci słowa, sumie* ■ml mbran. nowijma) głow nie jebukt dla własocach jakiegoś kapitała, crymąc to wmjmIo pod hasłem gospodarczego leseferyzmu (kam. imssrr /mar - pocwófcae daabćk doaomnaą działalności ncdapmiaą pracz merimuc państwa, kuw sprowadzono do rob mbz zocMfk piMUMfp majątku przed rkdńąMi

DnaAnijag więc łmsnnp) w sprawie walki klasowej pny* mawwł roboemkom praw a do strajk o. gdy »UxicRlt fabryk mogh UhulwaIuIjMJI-MMjłaim pmkąłarzri izwalmamerobouukow i pmcy Państwo początkowo mc wtrącaks się do peretwagu walk Ibmndk ntsmut 4x^ atbtw państwowy jog daleko peumt*) w stosunku do strajków legalnych, ogłasranjidi prawnie pmez nv ^v nsudrat, w pcmawMstmr do strajków .dzikich , łamanych przy

a law

1

WHWr -a»