330 (4)

osiągają stale średniowęglowe (0,3+0,55% C) zawierające przede wszystkim takie pierwiastki stopowe, jak: chrom i molibden, rzadziej wolfram, krzem, nikiel, mangan, kobalt. Chrom występuje we wszystkich stalach w ilościach 0,65+5%, molibden w większości z nich w ilościach 0,25+3%, wanad głównie jako mikrododatek na ogół 0,1+0,6%. Jest też stal z borem (WNLB zawiera ok,

0,003% B) i z kobaltem (WLK zawiera 3% Co).

14.53.    Na jakie grupy można podzielić stale narzędziowe do pracy na ^ gorąco?

Ujęte w Polskiej Normie stale można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej można zaliczyć stale o większej zawartości pierwiastków stopowych (WWV, WWN1, WWS1,WCL, WLV, WLK), które zawierają w sumie ponad 7% pierwiastków stopowych, takich jak: wolfram, molibden, kobalt, nikiel, wanad, chrom i mniej węgla (0,3+0,4%) oraz stale o mniejszej zawartości pierwiastków stopowych (ok. 3% — WNL, WNLl, WNLV, WNLB) i zawierające więcej węgla (0,5+0,55%). Są one stosowane po hartowaniu i wysokim odpuszczaniu, z tym że ze względu na naprężenia wewnętrzne odpuszczanie powinno być przeprowadzone bezpośrednio po hartowaniu.

14.54.    jakie są własności i zastosowanie stali pierwszej grupy (z pyt 14.53)?

Stale te są bardziej odporne na odpuszczające działanie ciepła i z tego względu są stosowane na narzędzia pracujące w szczegół- ^ nie niekorzystnych warunkach, np. wysoko obciążone matryce do pras, formy do odlewania ciśnieniowego. Są one hartowane od wyższych temperatur (1000+1140°C), najczęściej w oleju, tak aby duża ilość węglików przeszła do roztworu, dzięki czemu zwiększa się hartowność i skłonność do wtórnego utwardzania podczas długotrwałej pracy w podwyższonych temperaturach. Temperatura odpuszczania mieści się na ogół w zakresie 500+600°C, z tym ie dla stali o większej zawartości pierwiastków stopowych może być większa. W wyniku takiego odpuszczania znacznie wzrasta twardość stali. Temperaturą hartowania można regulować twardość po zahartowaniu i wysokim odpuszczaniu. Z jej obniżaniem pierwsza rośnie, a druga maleje i na odwrót.

14.55.    Jakie są własności i zastosowania stali drugiej grupy (pyt.14.53)! | 14,53

Stale te są typowymi stalami matrycowymi. Najbardziej popular-ną jest stal WNL, gdyż wykonuje się z niej ok. 70% wszystkich j

330