345 (4)

przypadku jest praktyczny, nic został w pełni osiągnięty'. Po rozważeniu w Ana-lyticis pojęć, sąclów i wniosków z punktu widzenia czystej formy Arystoteles przechodzi następnie do treści, przy czym właściwie ma już do czynienia tylko z pojęciami, a w nich przecież zawarta jest treść. Twierdzenia i wnioski same w sobie są ty/lko formą: pojęcia stanowią ich treść*). —

Tok jego myśli jest ' następujący.' Każda dyskusja zawiera tezę lub problem (różnij się one tylko formą) oraz twierdzenia mające

skąpstwo byłoby cnotą; błazny mówią prawdę: wobec tego mędrcy by kłamali; nic, to nic wychodzi. Śmierć to zanikanie, zatem życic byłoby powstawaniem: nieprawda.

[Dopisek] Przykład zwodniczości takich topoi: Scotus Erigcna w księdze dc pracdcstinationc *^łł cap. 3 ch;c odpierać twierdzenia heretyków, którzy przyjmują u Boga [dwojakie] praedestinationes¹²) ludzi (jedno: zbawienie dla wybranych, drugie: potępienie dla wyklętych); używa w tym celu (Bóg wic skąd wziętego) toposu: „Omnium, quae sunt inter se contraria, necesse est corum causas inter se esse contrarias; unam cnim eandcmąuc causam diversa, inter se contraria efficcre ratio prohibet” ^!2>. No tak! Ale expcricntia docct²⁴), żc przez to samo ciepło glina twardnieje, a wosk mięknie; i sto rzeczy podobnych. Pomimo to topos ten ma pozory słuszności. Arystoteles jednak rozwija spokojnie swoje rozumowanie właśnie na tym toposie, co nas już nic obchodzi.

Zbiór takich loci wraz z odpowiednimi przeciwstawieniami zestawił Baco de Verulamio pod tytułem Colores boni ct mali. — Można je tu stosować jako przykłady. Bacon nazywa je sofizmatami.

[Dopisek autora — wcześniejszy] Jako loeus można także traktować argument wysunięty przez Sokratesa przeciwko Aga tonowi w Uczcie: Agaton przypisywał miłcści wszelkie najlepsze wlaściwośoi, piękno, dobroć itd. Sokrates odparł: „Poszukuje się, czego się nie posiada; miłość poszukuje piękna i dobra, a więc icli nie posiada” ²⁵>.

[Dopisek] Wydawałoby się, żc istnieją ogólnie obowiązujące prawdy, które można stosować do wszystkiego i za pomocą których można rozstrzygać wszelkie najrozmaitsze nawet przypadki, nic zajmując się icli specyficznymi własnościami. (Prawo kompensacji, to całkiem niezły loeus). • Nie jest to jednak możliwe, ponieważ pojęcia powstają przez abstrahowanie od różnic i dlatego obejmują najrozmaitsze rzeczy, co się znów uwydatnia, gdy za pomocą pojęć grupuje się przedmioty rajróżno-

3