34 (371)

yi

Komisji Edukacji Narodowej wydane w roku 1783 stanowią podstawową redakcją i są owocem długotrwale- i go wysiłku zarówno członków Komisji Edukacyjnej** jak i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych.

Pomysł dokonania zbioru ustaw przypisał Grzegorz Piramowicz Antoniemu Popławskiemu, przypominając* że jeszcze w r. 1777 „rzucił fundamenta całej budowy”. / Decyzja w tej sprawie zapadła ostatecznie na posiedzeniu Towarzystwa w dniu 27 grudnia r. 1780, na którym przewodniczący, Ignacy Potocki podał projekt zebrania* w całość wydanych dotąd przez Komisję Edukacji przepisów, uniwersałów, okólników itp. dotyczących „in-1 strukcji publicznej i policji szkolnej”.

Inicjatywa prezesa Towarzystwa miała głębsze tło. Mijał rok 1780, rok upadku kodeksu Zamoyskiego! i wzrostu sił reakcji, atakującej Komisję. Jeszcze na ■] początku tego roku rozgorzała walka w Krakowie, skie- i rowana przez biskupa Sołtyka przeciw Kołłątajowi i re-formie Uniwersytety. Groziło podważenie dzieła Komisji. Należało pracom jej dotychczas dokonanym nadać trwały kształt, ułatwić wniknięcie ich w społeczeństwo, stworzyć fundament pod dalszy rozwój szkół narodowych.

Praca nad kodyfikacją trwała około sześciu miegięcyi; w wyniku czego opracowano Projekt ustaw l przedłożono go w dniu 3 września 1781 na zjeździe rektorów i prorektorów w Warszawie pod przewodnictwem prezesa Michała Poniatowskiego, a w Wilnie pod prezy-dencją Joachima Chreptowicza. Zjazd trwał trzy dni. W drugim dniu odbyło się w Bibliotece Załuskich w Warszawie posiedzenie razem z członkami Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, gdzie szczegółowo omówiono ustawy i Ich realizację. Zjazd połączony był z aukcją książek, wymianą dubletów dla zaopatrzenia bibliotek szkolnych w potrzebne książki.

Biblioteka Załuskich w Warszawie. Miejsce zebrań Komisji Edukacji Narodowej. J. Janocki: Specimen Catalogi Codlcum Manuscriptorum Bibliothecae Zaloscianae, 1752

Projekt zawierał 26 artykułów, będących zbiorową pracą członków Towarzystwa, z których każdy podjął się opracowania wybranych punktów. Piramowicz opracował sprawy dydaktyczne, Kołłątaj szereg punktów odnoszących się do szkół głównych i stanu akademickiego, Hołłowczyc i Jakukiewicz zajęli się zagadnieniami administracyjnymi i wewnętrznymi, Narbutt wziął pod opiekę szkolnictwo parafialne oraz konwikty i pen* a je, Kopczyński zagadnienia wychowawcze, a Koblań-ski sprawę świadczeń społecznych dla nauczycieli. Ostateczny kształt redakcyjny nadał ustawom Piramowicz