33

powej. Organizacja zabaw tanecznych, widowisk, festynów, występów artystycznych, prowadzenie kawiarni z grami stolikowymi i czasopismami to metoda otwartego uczestnictwa. Kierowników placówek pochłania uzgadnianie współpracy z innymi instytucjami, gromadzenie środków itp.; jest to metoda organizowania środowiska lokalnego.

Formy

pracy

kulturalno-

-oświatowej

Natomiast przez formy pracy kulturalno-oświatowej rozumiemy organizacyjne ramy wdrażania metod. Form można by wyliczyć dziesiątki. Odczyt, wystawa, dyskusja, koncert, gry zręcznościowe, spotkania z ciekawym człowiekiem, konkurs wiedzy lub umiejętności, giełda hobbistów, zajęcia plastyczne, gry stolikowe, zabawa taneczna... Te różnorakie formy można uporządkować w grupach:

-    Formy usługowe. Jest to działalność polegająca na udostępnianiu pomieszczeń i urządzeń placówki do dosyć swobodnego wykorzystania.

-    Formy audytoryjne. Jest to działalność, w której uczestnicy są w zasadzie słuchaczami lub widzami, ewentualnie mogą zabierać głos w dyskusjach. Formy te przybierają charakter cykliczny, tzn. spotkania uczestników odbywają się wielokrotnie i są powiązane wspólnym tematem lub osobami wykonawców, lub mają charakter sporadyczny, tzn. występują jednorazowo, okazjonalnie.

-    Formy aktywizujące. Jest to działalność polegająca na uczestnictwie w grupowym lub indywidualnym tworzeniu dóbr kultury albo na kontaktach z wiedzą. W tej formie mieszczą się również zajęcia kolekcjonerskie i kształcenie umiejętności. Formy te mogą przybierać charakter stały, kiedy prowadzone są z tą samą grupą osób w trakcie regularnych spotkań, lub charakter sporadyczny.

Związek między metodami a tak rozumianymi formami działalności kulturalno-oświatowej obrazuje tabela 2.

W praktyce działalności kulturalno-oświatowej jest najczęściej niecelowe oddzielanie metod od form pracy. Warto jednak znać to rozróżnienie, zwłaszcza, że zarówno formy, jak i metody stosowane w pracy placówek w dużej mierze wyznaczają szanse oddziaływań kulturalno-oświatowych. Największe szanse tych oddziaływań stwarzają metody pracy grupowej i indywidualnych przypadków, ujęte w formy aktywizujące. Te same metody przy formach audytoryjnych zmniejszają szanse oddziaływań na uczestników. Metoda otwartego uczestnictwa,' szczególnie zaś ujęta w formę usług, daje już tylko nieznaczne szanse oddziaływań kulturalno-oświatowych.

W

Formy i metody pracy kulturalno-oświatowej

Formy	METODY
	Otwartego uczestnictwa	Pracy grupowej	Indywidualnych przypadków
USŁU GOWE	-    kawiarnie, kluby, czytelnie; -    wypożyczalnie sprzętu: -    zabawy taneczne; -    dyskoteki; -    gry stolikowe; -    udostępnianie TV; -    udostępnianie aparatury: -    wypożyczanie książek;	-    wypożyczalnie sprzętu; -    udostępnianie pracowni i innych pomieszczeń -    gry stolikowe;	-    wypożyczalnie sprzętu: -    udostępnianie pracowni: -    udostępnianie aparatury;
AUDY- TORYJ- NE	-    odczyty; -    wystawy; -    koncerty; -    spektakle; -    projekcje filmowe; -    spotkania z ciekawymi ludźmi; -    zorganizowane oglądanie TV;	-    kursy; -    szkolenia; -    wykłady: -    pokazy umiejętności dla grup	- przekazywanie wiadomości i umiejętności:
AKTY WIZU JĄCE	-    konkursy wiedzy; -    konkursy umiejętności; -    kiermasze i wystawy zbiorów hobbystycznych; -    udzielanie informacji bibliotecznych;	-    ćwiczenie umiejęt-ności/próby, zajęcia praktyczne: -    pokazy umiejętności i wytworów grup; -    narady problemowe grup: -    tworzenie (plenery, warsztaty)	-    ćwiczenie umiejętności; -    pokazy umiejętności i wytworów jednostek: -    działalność twórcza; -    samokształcenie jednostek; -    uczestnictwo jednostek w kształtowaniu polityki programowej placówki;

mi fakt, że w różnych ośrodkach akademickich sytuuje się ten zakres teorii i działania w ramach różnych subdyscyplin: od pedagogiki społecznej do andragogiki.

Uwaga: Tabelę wypełniają głównie praktyczne sposoby pracy - ich lista nie jest zamknięta, placówki stale poszukują nowych sposobów.

4. Od pracy oświatowej do animacji społeczno-kulturalnej

W dziedzinie pracy kulturalno-oświatowej nie zdołano wypracować spójnych podstaw teoretyczno-metodologicznych. Świadczy o tym między inny

I u