35 (494)

O. ł    otak iscdX VI S/\łbi-Sktv.mv ircJ.I. FtdieAa    Wuwłva -UJ"

PWN 2Ił)?

56 CZĘŚĆ 1 Wprowadzeni* do polnyki ipolecmej

Działania struktui zorganizowanych różnią się od aktywności indywidualnej charakterem i skalą przyjmowanych zadań, przebiegiem procesów decyzyjnych oraz stopniem ich zdeterminowania przez okoliczności zewnętrzne. Mimo tych różnic, można jednak stwierdzić, że efektywność funkcjonowania instytucji opiera się na podobnych przesłankach jak indywidualne sukcesy ludzi. Nic inaczej jest w przypadku polityki społecznej, której stan zależy od wielu rozmaitych czynników. Uwarunkowania polityki społecznej tworzą rozwiązania normatywne regulujące różne sfery aktywności instytucji puhlicznych i życia obywateli, a także zjawiska i procesy społeczne oraz ekonomiczne, których występowanie oraz natężenie mają wpływ na kształt instytucjonalny polityki społecznej, na przyjmowane przez nią cele oraz możliwości i sposoby ich realizowania.

Praktyczne znaczenie uwarunkowań działalności w sferze społecznej można scharakteryzować poprzez kilka istotnych stwierdzeń. Po pierwsze, są one w danym czasie dla polityki społecznej zmiennymi niezależnymi, które należy rozpoznawać, przewidywać' i respektować przy ustalaniu strategii społecznych i konkretyzacji programów działań. Niektóre z tych uwarunkowań, zwłaszcza o charakterze ekonomicznym, przeważnie pozostają stale niezależne od polityki społecznej. Inne, np. część uwarunkowań demograficznych, mogą w dłuższych okresach stawać się zmiennymi przynajmniej częściowo zależnymi, pod warunkiem skutecznego oddziaływania na nic za pomocą instrumentów właściwie dobranych przez politykę społeczną.

Po drugie, okoliczności towarzyszące realizacji polityki Społecznej są zróżnicowane pod względem ich złożoności. Niekiedy można je stosunkowo łatwo określić i ustalić ich wpływ na zjawiska społeczne, niekiedy natomiast trzeba ic ocenić jako bardzo złożone i trudne do przewidzenia. Dodatkowo oddziaływanie tych czynników ma zazw yczaj charakter procesu - ich skutki są rozłożone w czasie, nieraz pojawiają się po długim okresie od momentu podjęcia określonych działań. To sprawia, że nigdy nic można mieć stuprocentowej pewności ani co do skuteczności wdrożenia różnych programów społecznych, ani co do ich rzeczywistych rezultatów.

Po trzecie - co wydaje się najważniejsze - znajomość występujących uwarunkowań determinuje do pewnego stopnia działania podejmowane w obszarze polityki społecznej, w rym sensie, że ogranicza zakres wyboru jej celów, strategii realizacyjnych i tempa osiągania stanów uznawanych za pożądane. Uwarunkowania są zatem swoistymi koniccznościami, które wyznaczają realia działania polityki społecznej w danym miejscu i w danym czasie. Problem owych konieczności można rozpatrywać z różnej perspektywy. Z punktu widzenia normatywnych celów polityki społecznej niekorzystne ukształtowanie uwarunkowań zewnętrznych, przede wszystkim ograniczoność zasobów, utrudnia zaspokajanie potrzeb społecznych uznawanych za ważne. W rym ujęciu uwarunkowania polityki społecznej często nabierają charakteru blokad na drodze do urzeczywistniania najważniejszych z jej punktu widzenia wartości. W kontekście kształtowania modelu efektywnej polityki społecznej znajomość uwarunkowań planowanych działań ogranicza natomiast zakres wyborów woluntarystycznych, nieliczących się z realnymi możliwościami osiągnięcia zamierzonych celów. Takim wyborom niemal zawsze towarzyszy przewaga skutków negatywnych nad pozytywnymi, zatem rozpoznawanie rozmaitych ograniczeń wiąże się z racjonalizacją polityki społecznej.