364 (4)

nadmiaru miedzi. Stopień umocnienia zależy również od składu stopu i jest tym większy, im więcej wydzieli się fazy dyspersyjnej, a więc im stop jest bogatszy w miedź.

Inny charakter mają krzywe umocnienia otrzymane przy przyspieszonym starzeniu. Mają one wyraźne maksimum, które obniża się i jednocześnie przesuwa w lewo (ku krótszym czasom) w miarę wzrostu temperatury starzenia. Widać to na rys. 15.8 przedstawiającym krzywe umocnienia duralu. Krzywe odpowiadające ujemnym temperaturom wykazują mały stopień umocnienia, a przy -50°C umocnienie nie zachodzi. Jest to wynikiem bardzo małej szybkości dyfuzji.

Rys. 15.8. Krzywe umocnienia duralu starzonego w różnych temperaturach (wg A.P. Gulajewa)

15.19.    Jakie stopy nadają się do utwardzania wydzieleniowego?

Obróbce cieplnej zwanej utwardzaniem wydzieleniowym można poddawać stopy, w których występuje pierwotny roztwór stały o zmiennej rozpuszczalności składnika stopowego, malejącej z obniżaniem temperatury. Do stopów takich zalicza się np. stopy aluminium z miedzią (AlCu4) lub durale. Do utwardzania wydzieleniowego nadają się również stopy na osnowie innych metali Największe umocnienie uzyskuje się, gdy wydzielające się cząstki faz są koherentne z osnową.

15.20.    Co to są strefy Guiniera-Prestona?

Analiza zjawisk zachodzących podczas starzenia stopu Al-Cu wykazała, że w wyniku dyfuzji powstają zmiany struktury będące wynikiem rozkładu przesyconego roztworu stałego, które można podzielić na kilka stadiów. Pierwsze stadium polega na tworzeniu się w płaszczyznach {100} skupisk atomów miedzi, które nazywamy strefami Guiniera-Prestona. Są to cienkie, dyskopodobne płytki o grubości kilku i średnicy kilkunastu nm koherentne z osnową. Sieć krystaliczna tych skupisk nie ulega zmianie, ale zmienia się ich parametr sieci. Powoduje to duże naprężenia i wzrost