365 (7)

twardości. Strefy G-P są odpowiedzialne za wzrost umocnienia, zwłaszcza podczas starzenia naturalnego. Są niestabilne termicz* nie i po podgrzaniu do temp. ok. 200°C ulegają rozproszeniu.

15.21 • jakie są następne stadia starzenia stopów?

W miarę upływu czasu starzenia wzrasta wymiar stref G-P, co zwiększa umocnienie. Jednocześnie koncentracja miedzi w tych strefach stopniowo wzrasta, osiągając wartość odpowiadającą związkowi C11AI2. Początkowo powstaje faza przejściowa 6" o sieci tetragonalnej, koherentna z osnową, która następnie ulega przemianie w fazę o sieci tetragonalnej 0częściowo koherentną z roztworem (o. Koherentne wydzielenia silnie umacniają stop. Utworzenie fazy równowagowej 6 (AI2CU) niekoherentnej z osnową prowadzi do obniżenia twardości. Obserwuje się więc początkowo wzrost twardości, a następnie jej spadek.

15.22.    Co to jest przestarzenie i jak wpływa ono na własności?

Ze wzrostem czasu starzenia początkowo następuje wzrost twardości, a następnie jej spadek. Jest to spowodowane przemianą fazy B' w równowagową fazę 0 (C11AI2), czemu towarzyszy zerwanie koherencji i zmniejszenie naprężeń. Towarzyszący temu spadek twardości nazywamy efektem przestarzenia. W tym stadium można już obserwować płytkowe cząstki wydzieleń pod mikroskopem optycznym. Efekt przestarzenia nie występuje przy starzeniu naturalnym.

15.23.    Co to jest zjawisko nawrotu?

Jeżeli umocniony wydzielaniem się stref G-P stop zostanie podgrzany np. do 200°C przez 2-5-3 min, to następuje nagły spadek twardości. Jest to związane z rozproszeniem się stref G-P w roztworze stałym. Pozostawienie takiego stopu w temperaturze pokojowej wywołuje powtórne starzenie naturalne, czyli wydzielanie się stref G-P i związany z tym wzrost twardości, tak jak to pokazano na rys. 15.9. Zjawisko to nazywamy nawrotem.

Rys. 15.9. Zjawisko nawrotu w duralu (po krótkotrwałym nagrzewaniu twardość maleje, po czym z upływem czasu następuje ponowne umocnienie) (A.P. Culajew)