368 (5)

rego temperatura i czas są zależne od własności, jakie chcemy uzyskać. Na rysunku 15.8 przedstawiono wykres ilustrujący wpływ temperatury starzenia na wytrzymałość. Wynika z niego, że im wyższa jest temperatura starzenia, tym niższa jest maksymalna wytrzymałość, jaką można osiągnąć, i krótszy czas do tego konieczny. Spadek wytrzymałości po osiągnięciu maksimum jest efektem przestarzenia. Największą wytrzymałość osiąga się po starzeniu naturalnym, ale proces ten następuje najwolniej i stop cechuje się najmniejszą ciągliwością.

15.32.    Jak można zapobiec starzeniu durali?

Starzeniu durali zapobiega się, przechowując wyroby po przesyceniu w obniżonych temperaturach. W ten sposób zmniejsza się szybkość dyfuzji i tym samym zostaje zahamowane wydzielanie się stref G-P. Z wykresu na rys. 15.8 wynika, że w temp. -50°C proces starzenia zostaje prawie zupełnie zahamowany. Ma to znaczenie praktyczne przy przechowywaniu nitów do nitowania blach na pokrycia samolotów.

15.33.    Co to jest dural cynkowy?

Jest to wieloskładnikowy stop aluminium do obróbki plastycznej

0 składzie: 1,4+2,0% Cu; 1,8+2,8% Mg; 0,2+0,6% Mn; 5+7% Zn

1    ok. 0,2% Cr. Osiąga jeszcze wyższą wytrzymałość niż durale bez-cynkowe (R_m = 600+700 MPa, R_e = 500+550 MPa, A₅ = 12%, twardość 150 HB. Temperatura przesycania wynosi 470°C, a starzenia 120+140°C; czasy odpowiednio 20+10 h. Stosuje się go na bardzo silnie obciążone elementy samolotów i pojazdów.

15.34.    Co to jest stop aldrey?

Stop aldrey, oznaczony w PN symbolami: AlMgSi (PA38), ma skład: 0,4+0,9% Mg, 0,7+1,5% Si i 0,2% Ti. Cechuje się dobrą przewodnością elektryczną (tylko o 15% niższą od czystego aluminium) i dobrą wytrzymałością, co zadecydowało o jego zastosowaniu na energoelektryczne linie napowietrzne. Jest on poddawany kombinowanej obróbce cieplno-plastycznej, najpierw przesycany od temp. 550+560°C, następnie odkształcany (90% zgniotu) i wreszcie starzony samorzutnie lub sztucznie (105°C, ok. 10 h). Tą drogą osiąga się dwukrotnie większą wytrzymałość stopu od aluminium, dzięki czemu można go stosować na przewody bez wzmacniających drutów stalowych. Ze stopu tego wytwarza się również przedmioty dekoracyjne, sprzęt sportowy, domowy i turystyczny.