36

zehi składnika zagęszczonego. Zagęszczanie prowadzi się przez wsypanie określonej ilości suchego seefadeksu do zlewki z roztworem; po jego na pęcznieniu oddziela się żel przez wirowanie lub filtrowanie.

Chromatografia podziałowa/^ metodzie tej rozdział mieszaniny na poszczególne skład-niki jest oparty na różnej"rozpuszczalności rozdzielanych związków w dw^róch nie mieszających się fazach ciekłych: fazie stacjonarnej i fazie ruchomej. Prędkość migracji poszczególnych związków jest uzależniona od stopnia ich rozpuszczalności w^r obu tych fazach. Stosunek stężenia rozdzielanej substancji w’ fazie stacjonarnej (A{) do jej stężenia w fazie ruchomej (A₂ ) nosi nazwę współczynnika podziału, (a):

Różne związki charakteryzują się różnymi wartościami współczynnika a i to umożliwia ich rozdział chromatograficzny.

Najszerzej stosowanymi typami tej metody są chromatografia bibułowa i cienkowarstwowa.

W chromatografii bibułowej rolę nośnika pełni bibuła chromatograficzna, która wTaz z naniesioną mieszaniną związków zostaje zanurzona w układzie rozpuszczalników (faza rozwijająca). Nanosi się na nią punktowa mieszaninę związków' i koniec najbliższy, ale poniżej punktu naniesienia zanurza się w układzie rozpuszczalników'. Układ taki składa się z rozpuszczalników' o różnej polamości, np. butanol — woda. Zachodzi w'ówczas następujący proces: nośnik, czyli celuloza, tworzy z fazą polarną kompleks wskutek właściwości hydrofilowych bibuły, wobec czego faza ta zostaje unieruchomiona i stąd nosi nazwę/ozy stacjonarnej. Faza ta jest sukcesywnie przemywana przez przesuwającą się po niej ruchomą fazę niepolamą, którą w tym wypadku będzie butanol. W trakcie tej migracji naniesiona na bibułę mieszanina ulega podziałowi ze względu na różną rozpuszczalność poszczególnych składników w obydwóch fazach. Droga przemieszczenia tych składników' od punktu naniesienia w^r trakcie tzw. rozwijania chromatogramu będzie więc różna. Na przykład, związki rozpuszczające się lepiej w^r rozpuszczalnikach polarnych (fazie stacjonarnej) przesuwają się na mniejszą odległość niż związki lepiej rozpuszczalne w rozpuszczalnikach o mniejszej polamości (fazie ruchomej).

Prędkość w^rędrów'ki poszczególnych składników w określonych warunkach wyraża się tzw. współczynnikiem przesunięcia (Rf):

\

przesunięcie badanej substancji

Wartość i?/badanej substancji zależy przede wszystkim od współczynnika podziału (a), a więc od rodzaju fazy rozwijającej, oraz takich warunków, jak: wysycenie kamery parami rozpuszczalników', temperatura otoczenia, rodzaj bibuły i czystość odczynników'.

W chromatografii bibułowej można stosować technikę wstępującą, zstępującą i krążko-w^rą. W technice wstępującej układ rozpuszczalników' podsiąka od dołu arkusza bibuły ku górze, w technice zstępującej spływa pionowo z góry w dół, a w^r technice krążkowej podsiąka za pomocą "knota" od środka krążka bibuły umieszczonego poziomo i rozprzestrzenia się promieniście."