116126

stodole w Rockville), które zmuszone do żyda w dużym zagęszczeniu zachowywały się szczególnie agresywnie.

Wskutek zmian terytorialnych nastąpiły zmiany w zachowaniach zwierząt (szczurów) m. in. wymieralność na dużą skalę, zaburzenia w orientacji seksualnej, kanibalizm, niespotykany sadyzm. Eksperyment Calhouna pozwala wyjaśnić wiele elementów zachowań ludzkich w warunkach nadmiernego zagęszczenia. W Stanach Zjednoczonych na obszarze 2% terytorium kraju mieszka 70 % ludności. Zjawisko nadmiernego zagęszczenia jest typowe dla współczesnej urbanistyki i generuje patologie społeczne: przestępczość, gangi miejskie i in.

W Rzeszowie skalę tego przegęszczenia obrazuje osiedle Nowe Miasto, na którego obszarze 127 ha mieszka 18tys. ludzi.

Dyfuzja odpowiedzialności.

Anonimowość wynikająca z jednej strony z monotonii zabudowy, z drugiej strony z przegęszczenia i dużej ilośd mieszkań dostępnych z jednej klatki schodowej jest źródłem wielu zjawisk kryminogennych. Jednym z nich jest dyfuzja odpowiedzialnośd (lub rozproszenie odpowiedzialnośd). Zjawisko to zostało zbadane i opisane przez Johna Darleya i Bibb Łatane. Można je opisać skrótowo w sposób następujący: ludzie żyjący i działający w dużych zbiorowościach o słabych więziach wewnętrznych nie czują się zobowiązani do interwencji w dramatycznych wypadkach nie dotyczących ich bezpośrednio, sądząc, że będzie interweniował ktoś inny. Zjawisko dyfuzji odpowiedzialności wyjaśnia często zdarzające się przypadki tzw. popularnie znieczulicy społecznej.

Rozproszenie odpowiedzialności (diffusion of responsibility) - wyjaśnienie zmniejszenia częstośd zachowań pomocnych, zakładające, że wraz ze wzrostem liczby osób zdolnych do niesienia pomocy każda z nich czuje się mniej odpowiedzialna za jej udzielenie.

(P. A. Bell. Th. C. Greene. J.D. Fisher, A. Baum Psychologia środowiskowa. 2004. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk)

Whioski

Minimalizacja skali zespołów mieszkaniowych zapobiega trzem wymienionym podstawowym zjawiskom społecznym, które występują w dużych zespołach urbanistycznych.

2. ZJAWISKA ZWIĄZANE Z NIECHĘCIĄ DO TWORZENIA WIĘZI I WSPÓLNOT. ZAGROŻENIE ATROFIA SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO.

MIĘDZY IMPERATYWEM WSPÓLNOTOWYM A INDYWIDUALIZMEM.

Węzi i wspólnoty sąsiedzkie są dziś zjawiskiem społecznym rzadkim i zanikającym. Charakterystyczne jest obecnie powstawanie krótkotrwałych więzi nawiązywanych z okazji wydarzeń lub dla wykonania określonego zadania. Są one elementem przestrzeni przepływów (Manuel Castells) albo płynnej ncwroczesności (Z. Bauman). Wspomniany Zygmunt Bauman określa wspólnoty takie mianem wspólnot szatnicwych. bądź wspólnot karnawałowych.

Jednym z niebezpieczeństw powstawania owych efemerycznych wspólnot jest zagrożenie dla ewentualnego powstawania wspólnot trwałych. Jak pisze Bauman:    Jednym z efektów

szatniowych/kamawatowych wspólnot jest to, iż skutecznie zapobiegają one powstawaniu wspólnot w ścisłym tego słowa znaczeniu (wszechstronnych i trwałych), które naśladują i które (bałamutnie) obiecują odtworzyć lub zbudować od podstaw . Efemeryczną wspólnotą tworzącą się m.in. dla i pod wpływem telefonów komórkowych jest rój. Jest to wspólnota samosterowna. pozbawiona przywódcy, a zarazem złożona z jednostek, które wszystkie uważają się za przywódców. Jednostki nie są związane ze sobą. są całkowicie odrębne.

Przestrzeniami dla owych efemerycznych wspólnot są nie-miejsca (Marc Auge). niby-miejsca (George Benko) i puste przestrzenie (Jerzy Kodatkiewicz i Monika Kostera). Niby-miejsce to przestrzeń pozbawiona symbolicznych form wyrazu tożsamości, relacji i historii: lotniska, autostrady, anonimowe pokoje hotelowe, środki transportu publicznego. [...] Nigdy wcześniej w historii świata niby-miejsca nie zajmowały tak wiele przestrzeni. ³

Indywidualizm i jego podłoże ekonomiczne, psychologiczne i kulturowe.

' Bauman Z.. Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie. Kr aków 2006.. s.311. 'op. cit. s.159.