str0006

służą do do działania (w tym też zachowania się). Wynikiem działania jest zmiana stanu narządów wykonawczych (efektorów) i często też zmiana w środowisku otaczającym osobnika.

Zasilaniem, a więc pośrednio i działaniem, steruje informacja. Przez sterowanie rozumie się dokonywanie określonych zmian w układzie, np. uruchamianie czy modyfikowanie działania. O dopływie skutecznej informacji często można wnosić z jej efektów' sterujących. Informacja może też oddziaływać na inną informację, czyli przetwarzać ją. Rozumiemy przez to m. in. takie procesy, jak: spostrzeganie, zapamiętywanie i uczenie się, powstawanie wyobrażeń, a także myślenie i porozumiewanie się.

Ilość informacji (/) w' danym zjawisku — np. w przekazywanym komunikacie¹ — odpowiada prawdopodobieństwa (p) jego zaistnienia. Przy n jednakowo prawdopodobnych możliwości (prawdopodobieństwo zajścia każdej z nich wyraża się więc wzorem p = 1 /n) wiadomość o nich zawaera / informacji wyrażonej w bitach według wzoru 1= iog2 1 (p = — \ogip, albo równoważnym: I = logi «, gdzie n równa się najmniejszej liczbie pytań wymagających odpowiedzi tak (1) lub nie (0), które muszą być zadane w celu systematycznego opisu danej sytuacji (bez możliwości przypadkowego odgadnięcia odpowiedzi). Na przykład ilość informacji o położeniu figury szachowej na danym polu wynosi logi 64, czyli 6 bitów. Rysunek IB obrazuje w formie schematu zwanego „lejkiem Keidla”, z jakimi ilościami informacji w procesach psychiczno-behawioralnych ma do czynienia organizm człowieka.

1.2.2. Krąg funkcji

Wymiana informacji między ustrojem i środowiskiem odbywa się w' obrębie tzw. kręgu funkcji (pojęcie to wprowadził J. von Uexkiill — rys. 1A). Krąg ten ukazuje wzajemne sprzężenie podmiotu doznającego i działającego ze środowiskiem. Część środowiska dostarczająca osobnikowi informacji stanowi „źródło doznań”, natomiast osobnik swoimi działaniami niejako wyodrębnia część środowiska — arenę jego zachowań, będącą „biorcą” jego działań. „Świat otaczający” danego osobnika składa się więc z dwu członów — jednego, zawierającego niezależne od osobnika elementy dostarczające mu doznań zmysłowych, i drugiego, na który oddziałuje zachowanie się tegoż osobnika.

Poza ogólnym pojęciem kręgu funkcji, ułatwiającym zrozumienie organizacji percepcji i zachowania się zwierzęcia w łączności z otaczającym je środowiskiem, von Uexkull posługiwał się też pojęciami różnych specyficznych kręgów funkcji — pokarmowego, rozrodczego itp.

'Komunikat jest to uporządkowany ciąg sygnałów (zob. s. 529) wybranych z pewnego ustalonego ich zbioru, tworzący więź między nadawcą a odbiorcą przy zastosowaniu kodu, czyli zbioru reguł przekształcania informacji z jednej postaci w inną.

6