37 (440)

37

Uchodźcy polscy osiedlali się również w Belgii, Anglii, Szwajcarii czy w Ameryce, jednak głównym centrum myśli emigracyjnej stał się Paryż. Tam, w atmosferze przynajmniej pozornie sprzyjającej polskim ruchom wolnościowym, powstały ugrupowania polityczne o celach niepodległościowych, osadzone jednak w różnych tradycjach myślenia i różnie projektujące ideę przyszłej Polski, takie jak Hotel Lambert księcia Adama Czartoryskiego, Towarzystwo Demokratyczne Polskie czy też Młoda Polska, organizacja stanowiąca jeden z członów tajnego ruchu karbonarskiego Młodej Europy. Tym, co jednak najbardziej przyczyniło się do stworzenia legendy Wielkiej Emigracji, był fakt, że we Francji osiedlili się najwybitniejsi ówcześni twórcy polscy, z trzema „wieszczami” na czele. Trzeba przy tym zaznaczyć, że nie dla wszystkich ów status emigranta był począt-

..jt m
' 'V-m
X

Charles Guilbert cTAnel, Umierający żołnierz wolności

kowo rzeczywiście nieunikniony, nie wszyscy brali bowiem udział w powstaniu i nie groziły im sankcje policyjne z racji samego powrotu do kraju - tak było częściowo w przypadku Słowackiego czy - zwłaszcza - Krasińskiego i Chopina, później zaś Norwida. Oprócz politycznego istniało jednak również uwarunkowanie innej natury, podyktowane potrzebą swobodnego wyrażania swoich myśli.

Emigranci organizowali się nie tylko w związki polityczne, ale i tworzyli życie kulturalne - zazwyczaj zresztą również związane z określonymi opcjami politycznymi. Najbardziej efektywnie działali na tym polu zwolennicy księcia Czartoryskiego; w ich kręgach utworzone zostało Towarzystwo Literackie Polskie w Paryżu, uważane za kontynuację rozwiązanego warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w 1838 przekształcone wTowarzystwo Historyczno-Literackie. Istniało ono aż do 1893 r.; działa-