33 (40)

streptomycyny i nystatyny — oraz stabilizator białkowy, np. 0,5% żelatyny lub 0,5—1,0% albuminy surowicy bydła. Dodatek tych ostatnich składników jest nieodzowny do zapobiegania szybkiej inaktywacji niektórych wirusów (np. parainfluenzy). Surowice nie nadają się do tego celu, gdyż mogą zawierać przeciwciała dla poszukiwanego wirusa. W razie konieczności, jako zastępczy płyn do przesłania badanej próbki, może być użyty 10% roztwór przegotowanego chudego mleka. Jeżeli pobrane próbki mają być też badane na obecność bakterii, riketsji, chlamydii i mikoplazm. cześć tego materiału przesyła się bez dodawania antybiotyków.

Bardzo dobrym płynem do konserwacji materiału zawierającego wirus jest glicerol. Ma on działanie przeciwbakteryjnc i przcciwgrzybicze, nie uszkadza natomiast wirusów. Pobrane wycinki tkanek umieszcza się (w stosunku 1 część tkanki — w małych, około gramowych kawałkach

na 5    10 części glicerolu) w 50% glicerolu (glicerol i płyn fizjologiczny

zmieszane w równych objętościach) lub — jeszcze lepiej — w 50% roztworze /buforowanym glicerolu, który sporządza się w sposób następujący (cyt. wg Cartera):

1) kwas cytrynowy 21 g w 1000 ml wody podwójnie destylowanej;

2) bezwodny Na₂HP0₄ — 28,4 g w 1000 ml wody podwójnie destylowanej;

3)    po zmieszaniu 9,15 ml roztworu 1. z 90,85 ml roztworu 2. otrzymuje się 100 ml roztworu buforowego o pil 7,4;

4)    zmieszać równe objętości roztworu 3. i glicerolu; podzielić na mniejsze ilości i wyjałowić pod ciśnieniem 1 atmosfery przez 30 minut.

Próbki w glicerolu należy również, jeżeli to możliwe, przewozić w pojemnikach chłodzonych. Roztwory te są mniej przydatne do konserwowania wirusa w postaci płynnej, jeżeli ma on być następnie użyty w stanic nic rozcieńczonym do zakażania zwierząt, hodowli tkanek lub zarodków, glicerol bowiem podrażnia tkanki (szczególnie jest wrażliwy na jego działanie ośrodkowy układ nerwowy), a usunąć go nie można.

Pewne wirusy, np. wirusy RS (respiratory syncytial — oddechowe syncytialne), są szczególnie wrażliwe na wpływ środowiska zewnętrznego i wskazane jest, w miarę możliwości, wprowadzanie pobranego materiału bezpośrednio do jednowarstwowej hodowli komórek, ponieważ w tej sytuacji wirus jest szybko pobierany przez komórki i zbędne jest chłodzenie; takie próbki przesyła się do laboratorium w temperaturze otoczenia.

Do baiiauiaJiistolouiezncgo przesyła się próbki również pobrane jak najszybciej po śmierci zwierzęcia, gdyż procesy autolityczne powodują zmiany morfologiczne tkanek i utrudniają późniejszą ocenę preparatów. Jeżeli materiał przeznaczony do badania nie może być dostarczony w ciągu kilku godzin do laboratorium rozpoznawczego, należy próbki umieścić w płynach utrwalających. Carter precyzuje warunki zapewniające najdokładniejsze utrwalanie. Stosunek objętości płynu utrwalającego do objętości tkanki powinien wynosić 20:1. Długość i szerokość próbki nie odgrywają tak dużej roli, jak jej grubość, która nic powinna przekraczać 0,5 cm. Do przesyłania materiału najdogodniejsze są słoiki z szeroką szyjką. W żadnym przypadku nie wolno zamrażać lub używać boraksu do konserwacji próbek przeznaczonych do badania histopatologicznego. Dobry roztwór utrwalający sporządza się w sposób następujący:

handlowa formalina (około 40% roztwór formaldehydu w wodzie)    50 ml

woda    450 ml

sól kuchenna    • 3,8 g

Przy braku naczyń miarowych i wagi roztwór powyższy można sporządzić, używając: 3 łyżki stołowe formaliny. 1/2 litra wody i 1 łyżeczkę do herbaty soli kuchennej.

Wskazówki dotyczące pobierania surowicy omówiono szczegółowo w rozdz. VII, a zalecenia dotyczące pobierania prób przy poszczególnych wirusowych jednostkach chorobowych podano w drugiej części książki.

Do przesyłki należy dołączyć pismo przewodnie, zawierające wszystkie informacje o zwierzęciu, od którego pobrano próby, jak też dane cpizootiologicznc o środowisku i o podjętych krokach zwalczania choroby (leczenie, szczepienie itp.). Dane te pozwalają ukierunkować laboratoryjne postępowanie rozpoznawcze.

Z tego co już powiedziano wynika jasno, że transport materiału do pracowni rozpoznawczej powinien trwać jak najkrócej i to w warunkach zapewniających minimalne tylko straty wirusa, dlatego wskazane jest nawet, w pewnych przypadkach, przesyłanie prób przez posłańca albo jak najszybszą przesyłką pocztową. Materiał zakaźny powinien być należycie opakowany i oznaczony, aby uniknąć jego zniszczenia, zanieczyszczenia środków transportu i rozsiania zarazka.

Pozycje piśmiennictwa: 15, 22, 29, 44. 49. 57, 62, 70, 70a, 98, 118a, 122, 125, 140, 141, 151a.

3 Diagnostyka... 33