388 (4)

kami (np. Al, Fe do 4%), poprawia własności mechaniczne mosiądzu. Nikiel (do 1%) zwiększa ciągliwość stopu (wydłużenie, udar-ność) oraz wytrzymałość w podwyższonych temperaturach. Cyna (do 1%) polepsza własności stopu pod warunkiem, że jest rozpuszczona. W postaci związków zmniejsza znacznie ciągliwość mosiądzu. Krzem poprawia lejność. Przy zawartościach > 0,5% pogarsza własności mechaniczne mosiądzów wysokocynkowych (ok. 40% Zn); w niskocynkowych zawartość krzemu może być zwiększona do 4%.

15.81.    Jakie są mosiądze stopowe przeznaczone do celów dekoracyjnych?

Wszystkie mosiądze, ze względu na ich odporność na korozję i podatność do polerowania mogą być stosowane do celów galanteryjnych i dekoracyjnych. Zostały jednak opracowane gatunki, które szczególnie się do tego celu nadają. Mosiądze stopowe z dodatkiem cyny znalazły zastosowanie w galanterii pod nazwą złota mann-heimskiego. Mają skład: 80+90% Cu, 7+20% Zn i do 9% Sn. Z mosiądzów o większej zawartości dodatków stopowych na omówienie zasługują mosiądze wysokoniklowe, zwane nowymi srebrami (ze względu na ich srebrzyste zabarwienie). Zawierają 9+19% Ni i 19+28% Zn. Mają budowę jednofazową a, a w związku z tym bardzo dobrą odporność na korozję oraz plastyczność. Mogą być umacniane przez zgniot. Są stosowane w przemyśle galanteryjnym do wyrobu nakryć stołowych, okuć i części aparatów.

15.82.    Co to są brązy?

Brązem nazywamy stop miedzi, w którym głównym dodatkiem stopowym jest cyna lub inny metal (Al, Si, Be). Brązy cynowe należą do najstarszych stopów wytwarzanych i stosowanych przez człowieka. Ze względu na doskonałe własności odlewnicze były używane do odlewania armat, rzeźb, dzwonów i ozdób. Obecnie są wytwarzane także gatunki do obróbki plastycznej. Są one szeroko stosowane w przemyśle maszynowym, chemicznym, okrętowym i papierniczym na panewki, łożyska ślizgowe, ślimaki i ślimacznice, siatki i sprężyny, armaturę kotłów parowych i inne. Jakkolwiek brązy cynowe mają bardzo korzystne własności, są one wypierane przez inne brązy ze względu na wysoką cenę cyny.

15.83.    Jaki jest wpływ cyny na własności brązu?

Cyna w zasadniczy sposób wpływa na własności brązu. Jej zawartość nie przekracza na ogół 20%. Na rysunku 15.21 przedstawiono wpływ zawartości cyny na własności wytrzymałościowe i pląs-

388