38 (447)

I

POLITMMfl OBROMMfl

Jedną z wizytówek SZ Rosji są Wojska Obrony Przeciwlotniczej. Od 2 lat chwalą się one wdrażaniem nowego rakietowego systemu przeciwlotniczego S-400 Triumf. Faktycznie wciąż znajduje się on w fazie rozwoju i jego możliwości bojowe są wciąż dalekie od docelowych.

Innym problemem pozostaje korupcja i szeroko pojęta nieefektywność. Sowiecka struktura i organizacja w połączeniu z gospodarką rynkową niezwykle sprzyja korupcji, zauważa ekspert Władimir Muchin. Jak się szacuje korupcja co roku zżera ok. 30% budżetu wojskowego i rośnie w zastraszającym tempie. Według najnowszych danych prokuratury wojskowej w ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2008 roku korupcja spowodowała straty w wysokości 2,2 miliarda rubli (78,6 min dolarów). Jak obliczył generał Aleksandr Sorochin z prokuratury wojskowej, taka suma wystarczyłaby na zakup 30 czołgów T-90, a co gorsza przypadków korupcji jest o 30% więcej w porównaniu z ubiegłym rokiem.

W całej reformie dość ważny wydaje się aspekt socjalny, chociaż zainteresowanie prezydenta czy premiera może być po prostu elementem PR, gdyż od lat niewiele się w tej kwestii zmieniło, a potrzeby są ogromne. Nie chodzi tu tylko o zwiększenie żołdu, który często jest skandalicznie niski, ale reforma musiałaby mieć większy zasięg - po prostu w odległych garnizonach nie ma infrastruktury, dróg, Internetu, elektryczności itd. Przykładowo problemy z zatrudnieniem dla członków rodzin żołnierzy wykraczają poza ramy zainteresowania Ministerstwa Obrony, ale ewidentnie wpływają na obniżenie stopy życia wojskowych i ich rodzin. To prowadzi do frustracji i zmniejsza zainteresowanie profesjonalną służbą wojskową.

Reforma ma polepszyć nie tylko los szeregowych żołnierzy, ale przede wszystkim podoficerów, dlatego planuje się w najbliższych latach podniesienie uposażeń oficerów i żołnierzy przeznaczając na ten cel niemałe środki. Jak zapewnił Serdiukow w najbliższym czasie żołd ulegnie zwiększeniu, już teraz grupa wybranych żołnierzy (ok. 30 tys.) otrzymała specjalne premie. Minister zapewnił, że na zwiększenie uposażenia żołnierzy tylko na 2009 rok przeznaczono 25 mld rubli, tymczasem poważniejsze reformy socjalne pochłoną ogromne pieniądze.

0    dramatycznej sytuacji socjalnej (brak mieszkań, perspektyw, pracy dla rodzin itd.) świadczy przyjęty w marcu 2008 r. dokument „Strategia rozwoju socjalnego Sił Zbrojnych FR do 2020”. Dokument ten przez jakiś czas pozostawał utajniony, chyba dlatego, że obawiano się kpin - i jak się okazało słusznie. Strategia przedstawia dramatyczny poziom życia żołnierzy i ich rodzin, które w znacznej części żyją poniżej poziomu minimalnego. Według „Strategii" wszystko ma się zmienić od 2020 roku. Może się

1    zmieni, ale na razie od wielu lat jest tragicznie. Żołnierze kontraktowi otrzymują głodowe pensje, nierzadko mniejsze niż w sektorze cywilnym. Bardzo zainteresowany poprawą sytuacji materialnej żołnierzy i ich rodzin jest prezydent Miedwiediew. Na spotkaniu z ministrem Serdiukowem w drugiej połowie stycznia br. właśnie aspekty socjalne najbardziej go interesowały.

Niewiele lepiej jest w przypadku przemysłu zbrojeniowego i szkolnictwa wojskowego, gdzie też zapowiedziana jest interwencja państwa w ramach reformy. Działania rządu mające na celu wsparcie na większą skalę przemysłu zbrojeniowego przyspieszył światowy kryzys finansowy. Premier Putin stwierdził oficjalnie, że eksport i produkcja cywilna przestaną być podstawą finansowania produkcji i prac rozwojowych, a tym samym utrzymania specjalistycznych kadr i wyposażenia rosyjskich wytwórni uzbrojenia. Teraz bazą funkcjonowania przemysłu zbrojeniowego mają być duże zamówienia własnych sił zbrojnych, tak jak to się dzieje w państwach NATO. Mając na uwadze te słowa, konsternację wywołała niedawna wiadomość, potem dementowana, że armia zamierza zakupić izraelskie bsl. Wzbudziło to ogromną burzę i wielki protest ze strony rosyjskich zakładów zbrojeniowych i instytutów naukowo-badawczych. Pokazuje to jak łatwo padają deklaracje i jak mało spraw jest odpowiednio przedyskutowanych, chociażby w gronie fachowców i najbardziej zainteresowanych. Warto przypomnieć, że niedawno wicepremier Siergiej Iwanow oceniał, że rosyjski przemysł zbrojeniowy nie jest w stanie realizować zamówień armii. Głównym tego powodem jest kryzys kadrowy i niski poziom technologiczny. Przy tym, zdaniem Iwanowa, rosyjskie wytwórnie zawyżają ceny dostarczanych produktów. Tworzenie wielkich holdingów jest na pewno dobrym rozwiązaniem, ale nie uratuje to setek mniejszych zakładów, które toną w długach i tracą specjalistów. Zresztą problemy mają także giganci, jak przykładowo konsorcjum RSK MiG, w które „pompuje się” awaryjnie wielkie pieniądze. Wydatna poprawa sytuacji rosyjskiego kompleksu zbrojeniowego, tym bardziej, że podejmowana w dobie kryzysu, wydaje się pracą iście herkulesową. Ocenia się, że w ostatnich latach przemysł zbrojeniowy stracił wielu specjalistów i kluczowych technologii, a nowego pokolenia nikt nie wykształcił. Świetnym przykładem mogą być trudności jakie napotyka sformowanie ekipy specjalistów mających kontynuować próby atomowego wielozadaniowego okrętu podwodnego Nerpa, po ostatniej tragedii na jego pokładzie. Okazało się, że potrzebnych specjalistów nie ma i trzeba ich szybko przeszkolić. Już zupełnie na marginesie można dodać, że stocznia Wostok zBolszoj Kamni jest totalnie zadłużona. Według „Kommiersanta" obecnie nie reguluje nawet rachunków za energię elektryczną -zadłużenie z tego tytułu sięgnęło już 6,7 min rubli. Jakwiele zakładów zbrojeniowych stocznia oczekuje na pomoc rządową.

MO Rosji planuje zreformować także system wojskowego szkolnictwa wyższego, tak aby lepiej wyszkoleni i lepiej uposażeni sierżanci na kontrakcie stanowili kościec armii i tym samym zwiększyli jej możliwości bojowe. Zmniejszone wojsko potrzebuje oczywiście mniejszych ilości przeszkolonych kadr, tymczasem szkolnictwo z okresu ZSRS zmniejszono zaledwie 2,1 raza - ze 166 uczelni wojskowych pozostało 78. To nadal za dużo, bo przecież redukcja armii w ciągu kilku lat była ogromna. W efekcie w uczelniach wojskowych studiuje stosunkowo mała liczba przyszłych żołnierzy zawodowych. Przykładowo do artylerii i wojsk rakietowych co roku potrzeba kilkuset oficerów, podczas gdy w tej chwili są aż cztery wyższe uczelnie tego typu, które są w stanie rocznie dostarczyć armii nawet ok. 7000 oficerów!

Mimo, że liczba uczelni została już zmniejszona, to ich wyposażenie i poziom kształcenia nie zmieniły się na lepsze. Jak powiedział dziennikarzom 21 stycznia 2009 r. generał armii Nikołaj Panków, system wojskowego szkolnictwa będzie się opierał w przyszłości na 16 centrach. W efekcie reformy do 2013 r. szkolnictwo wojskowe ma dysponować 3 centrami szkoleniowymi, 6 akademiami wojskowymi i 1 uniwersytetem. W składzie tej struktury znajdzie się około 64 wyższych wojskowych placówek szkoleniowych, które teraz podlegają ministerstwu. Dzięki reformie rosyjskie siły zbrojne mają zyskać lepiej wykształconych i bardziej profesjonalnych podoficerów, których ma być w armii ok. 250 tys. Według nowych planów każdego roku w uczelniach wojskowych ma być kształconych 15 tys. sierżantów-kur-santów. Pierwsze 6 placówek miało zacząć kursy od 1 lutego 2009 r., a kolejnych 48 od września. Plany wyglądają pięknie w założeniach i na papierze, tymczasem w rosyjskich szkołach brakuje wszystkiego (komputerów, projektorów itd.), a także instrukto-

iiECHnikRq/9nnq

lilfljSKOUIS 0/ lUUu