337 (9)

17.1 i*. Błędy obliczeń az>mutu

Zasadniczy wpływ na dokładność obliczeń azymutu ma błąd w pozycji. Błąd obli* czeiua azymutu z powodu przyjęcia do obliczeń błędnej szerokości zależy od wysokości ciała niebieskiego i wartości azymutu. Błąd ten rośnie ze wzrostem wysokości i azymutu wyrażonego w systemie ćwiartkowym. Błąd obliczenia azymutu z powodu przyjęcia do obliczeń błędnej długości zależy również od wysokości i azymutu. a ponadto od szerokości obserwatora.

Zasięg wpływu błędu pozycji na obliczenie azymutu rozpatrzymy na przykładzie. Jeżeli do obliczeń azymutu przyjmie się błąd pozycji 10 Mm, a ciało namierzane nu w>sokość 20\ to dla obserwatora do szerokości 60° błąd w obliczeniu azymutu wyniesie ok. 0,5®. Błąd ten wzrośnie do 1* dla obserwatora znajdującego się na szerokości 75°. Gdy pozycja jest niedokładna, a potrzebna jest duża dokładność obliczenia azymutu, należy zastosować następujący wzór:

sin A •* sin t_k • cos & • sec h_t.    (17.4)

W celu posłużenia się tym wzorem należy zmierzyć i poprawić wysokość namierzonego ciała niebieskiego.

Dokładność obliczenia azymutu tablicami ABC wynosi 0,3—0,5’. Podobną dokładność otrzymuje się przy stosowaniu tablic specjalnych H.D. (H.O.) do wysokości 80°.

Metody graficzne, jak diagramy Weira oraz Rusta, dają możliwość określenia azymutu z dokładnością 0,3—0,5’.

Łączne błędy systematyczne i przypadkowe powstające w trakcie obliczeń i pomiarów pozwalają określić poprawkę kompasu z dokładnością 0,5—1°.

V < s.

17.1.5. Ogólne uwagi dotyczące określania całkowitej poprawki kompasu sposobem astronomicznym

Uwagi te są następujące:

1. Mogą istnieć błędy instrumentalne namicrnika i kompasu.

1 Namiar należy wykonywać tylko wtedy, gdy kociołek kompasu lub repetytor

są w pozycji pionowej.

3.    W czasie kołysania statku należy wykonać serię namiarów, a następnie je

uśrednić.

4.    Należy namierzać ciała niebieskie na wysokości mniejszej niż 20°.

5.    Odczytu namiaru należy dokonywać w chwili, gdy płaszczyzna namiernika pnechodzi przez środek dała niebieskiego.

6.    Określona poprawka dotyczy tylko danego kompasu lub repetytora, w związku z tym należy sprawdzić i porównać pozostałe wskaźniki kursu i repetytory.

7.    W celu likwidacji błędu systematycznego należy okreSfić całkowitą poprawkę z namiarów po obu burtach statku.

337