3 (2034)

I

WSTĘP

Większość publikowanych w niniejszym zbiorze artykułów 1 komunikatów dotyczy źródeł i metod szacunków liczebności ludności żydowskiej w Polsce w XVI-XVIII wieku i nawiązuje do opublikowanego w 1986 roku artykułu poświęconego taj problematyce²,sta nowląc częściową realizację wysuniętych tam postulatów badawczych.

W dotychczasowej literaturze liczbę Żydów w Polsce w drugiej połowie XVI wieku szacowano na 20 000-300 000 osób 1 to na podstawie tych samych źródeł, a mianowicie wysokości pogłów, nego żydowskiego w latach 1569-1578 . Nie znajduje potwierdzenia w źródłach teza, że w 1676 roku pogłówne generalne opłaciło 100 000 starozakonnych^, a na tej właśnie podstawie I. Schi per oszacował liczbę Żydów w Koranie w tym okresie na 150 000 osób'. Brak także podstaw do wniosków o „milionowym narodzie żydowskim" u schyłku istnienia szlacheckiej Rzeczypospolitej, opartych na wątpliwych szacunkach T. Czackiego . Podstawę wszy stkich tych wniosków stanowiły rejestry podatkowe z XVI-XVTII wieku oraz wyniki państwowych i kościelnych dochodzeó statysty cznych z drugiej połowy XVIII wieku. Różna wiarygodność poszczególnych źródeł oraz dowolność stosowanych wskaźników przelicza, nlowych powodują, że brak jest zgodności nie tylko co do bezwzględnych liczb ludności żydowskiej w poszczególnych okresach, lecz także kierunków jej rozwoju w XVI-XVI1I wieku. Stąd też właśnie w publikowanych w tym tomie studiach 1 materiałach o-partych na materiale'z terenu Małopolski,Rusi Czerwonej,prawobrzeżnej Ukrainy, Kujaw 1 Podlasia, zwracany uwagę na zagadnienia źródłoznawcze, mające naszym zdaniem podstawowe znaczenie dla dalszych badań nad demografią żydowską w okresie staropolskim.

Zbiór niniejszy uzupełniają dwa artykuły o ludności szkockiej w miastach województwa sandomierskiego w XVI-XVII wieku 1