3 (27)

•    stanowią wspólnie podzielany pogląd uczniów danej klasy na temat pożądanego sposobu ich postępowania, zwłaszcza w trakcie lekcji;

•    są wyobrażeniem tego, jak należy zachować się w klasie, aby uzyskać jej uznanie i jak nie należy postępować, by uniknąć jej dezaprobaty.

Cechy norm grupowych:

•    im wyżej cenione są w klasie normy grupowe, tym chętniej bywają przestrzegane przez uczniów.

Wysoko cenione są te normy, które ułatwiają osiąganie wspólnych celów klasy i zapewniają uczniom ich podstawowe potrzeby (bezpieczeństwa, szacunku, uznania);

•    zróżnicowany charakter ich przestrzegania przez uczniów - nie zawsze obowiązują one wszystkich uczniów w jednakowym stopniu. Niektórym z nich nieprzestrzeganie norm grupowych może uchodzić nawet całkiem bezkarnie;

•    stanowią ważny „układ odniesienia" w ocenie różnych zachowań i zdarzeń na terenie klasy i szkoły. Są wzorem postępowania. Określają zarówno sposób postępowania, a także czas i miejsce, w jakim jest ono oczekiwane;

•    nie wymagają one akceptacji przez wszystkich uczniów. Często w klasie funkcjonują normy akceptowane zaledwie przez kilku z nich. Są to zazwyczaj normy „ukonstytuowane" w powstających tam nieformalnych podgrupach, czyli tzw. paczkach. Tego rodzaju normy bywają niekiedy bardziej szkodliwe w swych skutkach niż normy obowiązujące wszystkich uczniów klasy.

PRZYWÓDZTWO W KLASIE SZKOLNEJ

Przywództwo nieformalne

•    jest zjawiskiem bardziej złożonym; rezultatem wzajemnego oddziaływania z jednej strony osobowości, wyglądu zewnętrznego, czy siły fizycznej uczniów, z drugiej — sytuacji, w jakiej aktualnie się znajdują;

•    przywódcami stają się przeważnie uczniowie, którzy w zaistniałej sytuacji mogą dopomóc klasie w zaspokajaniu potrzeb; zwykle łubiani i cieszący się wysokim uznaniem swych kolegów;

•    często nie uświadamiają sobie swej przywódczej roli. Z reguły pozbawieni są bowiem wszelkich formalnych oznak władzy i nie przysługuje im żadna formalna nazwa. Pozostali uczniowie również się nie orientują, że mają do czynienia z przywódcami nieformalnymi;

•    dzięki temu wywierają znacznie większy wpływ, niż osoby sprawujące formalną władzę. Siła ich oddziaływań jest tym większa, im większym cieszą się uznaniem i poszanowaniem;

•    wywierają wpływ na swych kolegów, jednak wpływają na nich z reguły zgodnie z ich życzeniami i pragnieniami.

Przywództwo nieformalne

Przywódca nieformalny traci swój autorytet, wówczas gdy:

•    wyraźnie sprzeniewierza się oczekiwaniom klasy lub pewnej jej podgrupy („paczki");

•    następuje w grupie sytuacja, do której on nie dorasta, tzn., gdy napotykane przez grupę problemy wybiegają poza jego kompetencje;

Zostaje wtedy zastąpiony przez innego członka grupy, który cieszy się jej uznaniem i jest grupie potrzebny.

Zadania, które klasa powierza przywódcy:

•    Reprezentowanie jej wobec nauczycieli lub dyrektora szkoły;

•    rozstrzyganie spornych kwestii klasy;

•    wytyczanie określonych działań w nieformalnym nurcie życia klasy;

•    decydujący głos w planowaniu wspólnych zamierzeń czy w dokonywaniu podziału określonych zadań;

•    kierowanie konkretnym działaniem klasy (organizowanie wieczorków i wycieczek, przeprowadzanie gier i zabaw, redagowanie gazetek, urządzanie konkursów, prowadzenie kroniki klasy itp.)

Przywództwo nieformalne w klasie jest istotnym składnikiem jej dynamiki grupowej i może być odpowiednio wykorzystane przez nauczycieli w procesie wychowania.

SPOISTOŚĆ KLASY SZKOLNEJ

Rozumienie spoistości (bywa też nazywana spójnością, zwartością, integracją czy więzią wewnątrzgrupową). Trzy sposoby jej rozumienia:

-    atrakcyjność grupy dla jej członków

-    gotowość dążeń członków grupy do osiągnięcia wspólnych celów (morale)

3