409 (3)

Struktura tych stopów składa się z twardych kryształów SnaSł^ mających przeważnie kształt sześcianów o płaskich ścianach, iglastych kryształów Cu«Sn$ i osnowy, którą stanowi drobnoziarnista eutektyka bogata w cynę. Kryształy iglaste wydzielają się najpierw i tworzą szkielet utrudniający segregację grawitacyjną, tj. wypływanie lżejszych kryształów Sn₃Sb2, które wydzielają się w następnej kolejności. Strukturę babbitu pokazano na rys. 15.32.

15.135.    Jakie są stopy łożyskowe na osnowie ołowiu?

Ze względu na wysoką cenę cyny zostały opracowane babbity ołowiowe i cynowo-ołowiowe. Zawierają one również dodatki miedzi i antymonu. Przykładem babbitu ołowiowego jest stop Pb-Sb o zawartości 16+20% Sb. Są to stopy nadeutektyczne złożone z twardych kryształów /? (prawie czystego Sb) w osnowie eutek-tycznej, o temperaturze topnienia 240+300°C i twardości do 21 HB. Ich wadą jest duża skłonność do segregacji.

15.136.    Jakie są stopy łożyskowe na osnowie ołowiowo-cynowej?

Stopy te stosuje się na łożyska pracujące przy średnich obciążeniach i prędkościach obwodowych >1,5 m/s. Mają dobrą odporność na korozję. Są stosowane do wylewania panewek w pompach, sprężarkach, silnikach i wagonach. Są to: PbSnl6Sbl6Cu2 (Ł16), PbSnlOSbl4Cu2As (ŁlOAs) i PbSn6Sb6 (Ł6). Stop Ł16 ma temp. topnienia 410°C, R_m = 80 MPa i A = 0,5% i małą odporność na uderzenia. Jest stosowany na łożyska pracujące przy średnich obciążeniach i dużych prędkościach obwodowych > 1,5 m/s. Stop ŁlOAs o temp. topnienia 400°C, R_m = 70 MPa i A - 1% ma średnią odporność na uderzenia i jest odporny na obciążenia statyczne do 10 MPa. Arsen zwiększa twardość i przeciwdziała segregacji. Stop Ł6 służy do wylewania taśm bimetalowych do łożysk samochodowych. Jest odporny na uderzenia.

15.137.    Jakie są stopy łożyskowe grafityzowane i z dodatkiem metali alkalicznych?

Stop ołowiowo-cynowy grafityzowany zawiera 90% Pb i 10% Sn oraz 0,02+0,04% grafitu. Grafit wprowadza się w czasie topienia. Poprawia on smarowność. Wadą tego stopu jest mała odporność na korozję. Stopy z dodatkiem pierwiastków alkalicznych Na, Ca, Li, Ba zawierają 98% Pb. Przykładem jest stop PbCalNa (ŁCa). Bar i wapń tworzą twarde związki (Pb₃Ca i Pb₃Ba). Sód i lit rozpuszczają się w ołowiu, zwiększając jego twardość. W wyniku starzenia twardość stopu wzrasta do 34 HB. Wadą tych stopów jest

409