40 (112)

zespól warunków, służących do urzeczywistnienia celu, a wynikających z założeń światopoglądowych i uzasadnień filozoficznych, ujmujących świat i rzeczywistość w jednolitą całość oraz pochodzący z danych wiedzy naukowej o człowieku tzw antropologu filozoficznej¹® W tej ostatniej zasadniczą rolę odgrywa nauka o dobrym moralnie po. stępowaniu i życiu człowieka, nauka o istocie człowieka jako osobie ludzkiej oraz nauka o prawdziwie ludzkich stosunkach między ludźmi W oparciu o te teorie elementów wychowawczej rzeczywistości w każdym współczesnym systemie wychowania tworzy stę: I - idea nowego człowieka, ktorego należy wychować. 2 - idea kierownicza moralizmo, dotycząca pojmowania moralności, dobra i zła, 3⁷ - idea kierownicza personalizmu, ujmująca człowieka jako osobę wraz z należnymi jej prawami oraz 4' - idea kierownicza humanizmu, określająca społeczną realizację zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka.

Tak właśnie poznany statut UNESCO zawiera w sobie ogólny model problemów współczesnego wychowania, składający się z pięciu postulatów, ukierunkowujących działanie pedagogiczne. Jednakże realizacja problemów wychowania obecnie na święcie nie jest jednolita, lecz rozbita światopoglądowo na 3 zasadnicze systemy wychowania: chrześcijański, liberalny i socjalistyczny, pomijając jako mniej wykształcony system wychowana nacjonalistycznego Każdy z tych systemów tworzy odrębny model wychowania ..nowego człowieka". Dlatego też zanim zanalizujemy właściwości każdego z ruch, najpierw przyjrzymy sic tym zrodłom, z których wypływają zci-adnic/e różnice w interpelacji tych samych problemów do rozwiązania w nowoczesnym wychowaniu.

J. /rodła Zróżnicowania ij\remów wychowawczych

Różnice w ujęciu tych samych elementów konstrukcyjnych w modelach wychowania (np. celu i ideału człowieka) ora/ w rozwiązywaniu takich samych problemów w odmienny sposób płyną z dwu źródeł z założeń światopoglądowych oraz z założeń filozoficznych Pierwsze

W Loch, Dtt amńfnpoUfgtwkf Dlrr.rnuem df> fudw/Mt*ż Itwn I9SL R. Cha bat. fart m. antkrapnkrgit pkth    12, Pani 1964. K Ił

r rocąutr. Kmjrucraju nltrwkk > /jryt mtrapcAotu chtuk t/ańd.Uj fil aftami Pam 196' C A V*n Pc s r » c r,. AmropoO^    f U / *».« i Wantom

1971

dotyczą naczelnej idei określonego poglądu na świat, która zabarwia całość systemu jakby na jednolity kolor, a pochodzą z najgłębszej intuicji poznawczej, ujmującej ostateczne źródła rzeczywistości (bytu) jako Absolut Drugie zaś założenia filozoficzne mają charakter zintelek-tualrzowanych twierdzeń, ujmujących podstawowe aspekty rzeczywistości na podstawie zracjonalizowanego i uogólnionego doświadczenia

a) Idee światopoglądowe, jak wiemy z historii, zróżnicowały się w kulturze europejskiej w trzech kierunkach: miłości, wolności i walki Idee te tworzą syntezę, normę i typ określonego poglądu na świat Zanim jednak przejdziemy do scharakteryzowania tych trzech idei naczelnych w poszczególnych światopoglądach, trzeba podkreślić ich wielokształtność. Rozumienie każdego z nich było tak różnorodne, że próbowano konkretyzować ich cele. W ten sposób powstawały hasła, jak np. „braterstwo" zamiast miłości, „równość” jako cel walki łub „niepodległość" jako konkretyzacja wolności Sądzono przy tym, ze hasła te są lepsze, praktyczniejsze, gdyż można było je rozumieć w sensie religijnym lub tylko świeckim Tymczasem naczelna idea światopoglądu tworzy idea!, szczyt doskonałości i najwyższy cel dążeń i duchowych pragnień ludzi, wobec tego zawiera w sobie wszelkie zastosowanie konkretne, a równocześnie nie da się przez nie wyczerpać i zastąpić Dlatego tez jako wielokształtne źródła inspiracji celów społecznych, politycznych. wychowawczych - miłość, wolność i walka dały podstawy różnym światopoglądom.

Pierwsze chrześcijaństwo głosi Boga miłości („Bóg jest miłością” - I J 4,8) Miłość ta rozlewa się na cały świat, jest miłością darzącą i tworzącą dobro, miłością życzliwości i przyjaźni” Taka imlośc ma charakter duchowy i osobowy, jest więc wyższa ponad miłość cielesnego upodobania i pożądania Miłość ta jest zawsze gotowa do ofiary ze siebie na rzecz dobru innych Miłość chrześcijańska wzoruje się na Miłości najwyższej, zawiera się w miłości Boga i bliźniego, nawet nieprzyjaciela. Miłość ta jednoczy społecznie i daje pokój Dlatego tez ideał „nowego człowieka" w wychowaniu katolickim stanowi doskonały chrześcijanin, czyli człowiek święty życiem, według prawa Bożego, naśladujący Chrystusa¹ *.a równocześnie człowiek o postawie otwartej

¹¹ K* W Granat. MtioUprzrtwarzafąta. .Znak** I95l nr 30,

** P i u % XI. Encyklika o chrześcijańskim nychowm«/ młodzieży (U i tac.), Kidot I947 i. 66 67

89