338 (22)

V, Kultura języka

338

Słusznie pisze Kucała, że „może nam i źle, ale import obcych właściwości językowych na pewno naszej sytuacji nie poprawi”²¹.

Trzeba zauważyć, że zdecydowanie ujemna ocena stałego nadmiernego używania obcych elementów językowych wynika wyraźnie z zastosowania takich krytenów poprawności językowej, jak: 1) kryterium wystarczalności języka, 2) przydatności funkcjonalnej środków językowych, 3) zrozumiałości, 4) akceptowalności, 5) harmonijnego zespolenia członów wypowiedzi, 6) ckonomiczności, 7) kryterium narodowego²².

Nasuwa się refleksja, że łatwiej to wszystko stwierdzić, trudniej powiedzieć, jak temu szkodnictwu językowemu można przeciwdziałać, jak w tym konkretnym wypadku może wyglądać polityka językowa. Dużą rolę mogłyby tutaj odgrywać - poza publikacjami językoznawczymi (zwłaszcza o charakterze popularnonaukowym) - tzw. środki masowego przekazu. Sprawa jest otwarta.

6. Na zakończenie kilka krótkich uwag. W świetle dotychczasowych badań można przyjąć, że poprawność językowa jest zawarta (inkluzja) w tym, co nazywamy kulturą języka. Sądzę, że można również przyjąć, iż kultura języka i polityka językowa stanowią dwa zazębiające się, zasadnicze podzbiory w zbiorze o nazwie językoznawstwo normatywne²³. Należy też do niego np. lapsologia językowa. Językoznawstwo normatywne wypada z kolei traktować jako jeden z elementów składowych (wraz z takimi elementami składowymi, jak np. glottodydaktyka, logopedia, teoria i praktyka przekładu językowego i inne) językoznawstwa stosowanego³⁴.

Bugajski zwraca uwagę na potrzebę ustalenia granicy między językoznawstwem normatywnym (normatywistyką) a językoznawstwem opisowym³⁵. Zasadniczą różnicę między tymi działami językoznawstwa stanowi moim zdaniem to, że to pierwsze (językoznawstwo normatywne) należy - w związku ze swoimi właściwościami teoretycznymi i praktycznymi - do językoznawstwa stosowanego, drugie zaś (językoznawstwo opisowe) - do językoznawstwa czystego (teoretycznego). Inna różnica to m.in. warto-

²¹M. Kucała. op.cit., s. 221.

ⁿ Por. np. ogólny układ kryteriów poprawności językowej podany przez B. Walczaka {Okniermk poprawności językowej - polemicznie. „Poradnik Językowy" 1986, z. 9-10, s. 627),

^u Inne opinie o językoznawstwie normatywnym: A. Fur dal. Ważniejsze zasady językoznawstwa normatywnego. „Rozprawy Komisji Językowej Wroc. Tow. Nauk." 8, 1971, s. 63-75, M. Bugajski, Podstawowe zagadnienia..., op.cit.; idem, O społecznych zadaniach..., op.dt,, s. 14; F. N i ec k u Ił. Systematyzacja zagadnień poprawnościowych. W: Aktualne problemy kultury języka, <r/> cti , i 49 („W językoznawstwie normatywnym, czyli w teoretycznej części kultury języka. ").

** Językoznawstwo stosowane ma, oczywiście, swoje podstawy teoretyczne. Por w związku t tym np. słuszną wypowiedź J.Baóczcrowikiego (językoznawstwo stosowane a pswhohngwhtyht stm sowana. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego" 29, 1971, s. 64); „Nie wolno lednal zapominać, że czystego i stosowanego aspektu każdej pouczsgólncj gałęzi nauki me należy cAlknwśw od siebie izolować. Tworzą one bowiem organiczną całość i wzajemnie się uzupełniają {. | Istnieje więc teoria i praktyka językoznawstwa stosowanego"

* Zob. M, BttiijikiOłpWi^irłiAiMwrś ...cprtt. i 18.