43 (192)

roztwór w 20°C jest 0,022-molowy, a w 90°C tylko ok. 0,01 -molowy. Zmniejszanie się rozpuszczalności wodorotlenku wapnia ze wzrostem temperatury jest jego charakterystyczną właściwością.

Wodorotlenek wapnia należy do mocnych zasad, tzn. w roztworach jest całkowicie zdysocjowany na jony.

Otrzymywanie wodorotlenku wapnia

Wodorotlenek wapnia otrzymuje się przez działanie wodą na tlenek wapnia. Silnie egzotermiczna reakcja przyłączania wody do tlenku wapnia przebiega według równania:

CaO + H₂0 -> Ca(OH)₂.

Sprzęt:

Parownica porcelanowa lub zlewka na 250—400 cm³ Zlewka na 50—100 cm³ Pipeta na 10 cm³ Probówki Bagietka Palnik

Korek z rurką absorpcyjną wypełnioną stałym NaOH

Odczynniki:

Tlenek wapnia świeżo wyprażony (nie zawierający CaC0₃) w kawałkach lub sproszkowany — 15 g Komplet wskaźników Papierki lakmusowe lub uniwersalne Chlorek amonu, roztwór 1-molowy

Wykonanie:

Ze względu na wydzielanie się podczas reakcji dużych ilości ciepła pracę należy wykonać z zachowaniem szczególnej ostrożności za opuszczoną szybą wyciągu laboratoryjnego lub w okularach ochronnych. Podczas dodawania wody do tlenku wapnia następuje silne, miejscowe, powierzchniowe rozgrzanie się tlenku do temperatur powyżej 100°C (!), co powoduje gwałtowne parowanie wody. Dlatego nie wolno dodawać od razu dużej ilości wody, gdyż może to spowodować wypryśnięcie części lub całej gorącej i silnie żrącej mieszaniny z naczynia.

Spokojny i prawidłowy przebieg reakcji zapewnia następujące postępowanie.

Z małej zlewki nabrać do pipety wody destylowanej i następnie ostrożnie wkraplać ją do naczynia zawierającego 15 g CaO. Początkowo wodę wkrapla się kolistym ruchem pipety, tak aby każda kropla padała na inne miejsce tlenku. Ułatwia to odprowadzanie ciepła i zapewnia spokojny przebieg reakcji. Dodawanie wody należy kontynuować aż do chwili, w której reakcja ustanie, tj. otrzymany produkt mieszany bagietką jest w postaci lekko wilgotnego proszku lub niewielkich bryłek. W tej postaci preparat nadaje się do wysuszenia w temperaturze 105 — 110°C.

Jeżeli doda się zbyt dużo wody, należy ją zdekantować i dopiero wtedy osad wysuszyć. Jednakże wówczas otrzymany produkt jest zbrylony i zwykle nie wysuszony dostatecznie. W tym przypadku należy preparat rozdrobnić i ponownie wysuszyć.

Otrzymany suchy preparat zważyć wraz z naczyniem, przesypać do słoika z oparafinowanym, doszlifowanym korkiem (lub innym szczelnym zamknięciem), a następnie zważyć puste naczynie. Obliczyć masę otrzymanego produktu i wydajność.

Badanie właściwości otrzymanego preparatu

1.    Około 0,5 g otrzymanego wodorotlenku umieścić w probówce, zalać 10 cm³ wody destylowanej i wstrząsnąć. Następnie po opadnięciu osadu na dno probówki, część roztworu przelać do innej probówki, którą natychmiast należy zamknąć korkiem z rurką absorpcyjną wypełnioną stałym NaOH. Teraz probówkę z nasyconym roztworem ogrzewać na palniku obserwując czy powstaje zmętnienie.

2.    Z pozostałej części roztworu wykonać badanie pH (patrz wodorotlenek magnezu — Badanie właściwości).

3.    Do pozostałego w probówce (patrz p. 1) osadu dodać kilka cm³ 1-molowego roztworu chlorku amonu i lekko ogrzewać, trzymając nad wylotem probówki zwilżony czerwony papierek lakmusowy.

Opisać poczynione obserwacje i podać wnioski.

Wodorotlenek miedzi(II) Cu(OH)₂

Wodorotlenek miedzi(II) jest to niebieska, galaretowata substancja lub bezpostaciowy proszek, praktycznie nierozpuszczalny w wodzie. Podczas ogrzewania wodorotlenku miedzi(II) do temperatury 80 — — 100°C łatwo ulega on odwodnieniu, przechodząc w czarny tlenek miedzi(II) (patrz otrzymywanie tlenku miedzi(II)).

Działaniem rozcieńczkonych roztworów kwasów na wodorotlenek miedzi(II) można otrzymać sole miedzi(II), natomiast z roztworem amo-

83