424 425 (2)

bości. Dlatego przy częstotliwości 1000 KHz dawkowanie obniżamy

0    20% w porównaniu z dawkami stosowanymi przy częstotliwości 800 KHz.

Ponieważ ogólna dawka energii wysyłana w jednostce czasu jest wprcst proporcjonalna do wielkości powierzchni głowicy, małe głowice mają zastosowanie, gdy powierzchnia obiektu jest mała (np. okolica stawu żuchwowego). Stosujemy wówczas dawki słabe, ze względu na małą potvierzchnię pola.

Głowice duże stosujemy do nadżwiękawiania dużego pola zabiegu

1    wówczas podawać możemy większe dawki, ponieważ przy zmianie położenia głowicy ilość energii wysyłana z jej powierzchni czynnej rozłożona jest na większe pole.

Przekazywanie energii przez głowicę zależy od jej ruchów. Najczęściej wykonujemy powolne ruchy masujące okrężne (każde okrążenie w czasie 2 sek.) wywierając tylko nieznaczny ucisk. Ruchy okrężne, masujące mają na celu zapobieganie interferencji. Stosowane są również ruchy przesuwane wzdłuż pasów podłużnych na dużym polu (przeciętnie 3 pasy o szerokości średnicy głowicy i długości 10—12 cm). Na każdy pas podajemy czas 30 sek., kolejno zmieniając pasy. Podczas przesuwania głowicy dołącza się ruchy okrężne.

Zabiegi statyczne (stacjonarne) wykonujemy tzw. stojącą gło-wi c ą, stosując V-i wartości mocy dawki podawanej przy głowicy ruchomej, a więc w granicach 0,1—0,5 W/cm². Wartość czasu jest również mała. W tym sposobie zaznaczają się silniej zjawiska odbicia fal UD od warstw o różnym oporze, zwiększając efekty cieplne w warstwach granicznych. Zabiegi statyczne mają zastosowanie w nadźwiękawianiu punktów wybranych, zwojów, złogów wapniowych w torebkach stawowych itp.

Ruchy głowicy powolne, masujące, okrężne wykonywane na malej powierzchni dają silniejsze działanie niż ruchy przesuwane na dużej powierzchni, jeśli czas zabiegu jest jednakowy. Jeżeli głowica zachowuje położenie statyczne, wówczas dawka podana jest na pole odpowiadające powierzchni czynnej głowicy i działanie UD jest b. silne.

W zależności od substancji łączącej powierzchnię czynną głowicy z polem nadżwiękawianym rozróżniamy tzw. sprzężenie bezpośrednie, gdy użyjemy oleju parafinowego. Zważać wówczas należy, aby głowica posiadała całkowity styk z powierzchnią ciała i nie odsta-wała na swych brzeżnych krawędziach. Brak 30% kontaktu spowodować może pęknięcie płytki drgającej z powodu odbicia. Nowoczesne aparaty posiadają specjalny wyłącznik w obwodzie zmiennego napięcia. W razie niedokładności styku wyłącza on automatycznie prąd i zabezpiecza płytkę drgającą od uszkodzenia.

Sprzężenie pośrednie mamy wówczas, gdy przekazujemy energię drgań przez wodę. Stosujemy ten sposób wówczas, gdy powierzchnia obiektu jest nierówna, w przypadkach wrażliwości uciskowej, ubytków na powierzchni skóry oraz gdy grubość obiektu jest mniejsza od 5 cm (np. dłoń, stopa). Zastosowanie na dłoń i stopę sprzężenia bezpośredniego (przez olej) spowodowałoby oparzenia cieplne na przeciwległej powierzchni skóry, skutkiem odbicia UD od otaczającego powietrza.

Zabiegi stosujemy w kąpieli wodnej. Woda winna być ogrzana (37°C) i odgazowana. Usuwamy również przy użyciu pędzla pęcherzyki powietrza z wewnętrznych ścian naczynia i powierzchni skóry, a zwłaszcza włosów. Naczynie zabiegowo nie powinno być zbyt małe ani wklęsłe. Używa się wanienek porcelanowych podłużnych dla kończyny górnej oraz głębszych pojemników dla kończyny dolnej. Głowica posiada szczelną obudowę i może być zanurzona w wodzie. Jej powierzchnia czynna powinna mieć położenie równoległe do powierzchni pola zabiegu. Obowiązuje zachowanie odległości 2—3 cm pomiędzy powierzchnią czynną nadajnika a powierzchnią nadźwiękawianą. Zważać należy również na równomierną odległość obiektu zabiegowego od ścian bocznych i wystarczającą (kilka cm) odległość ciała od dna naczynia. Odbicie zachodzi od zewnętrznych ścian naczynia, skutkiem warstwy powietrza, lecz wiązki UD są rozproszone i możliwość oparzenia skóry skutkiem odbicia jest praktycznie mała.

Jeżeli aparat nie jest wyposażony w specjalną głowicę z uchwytem do zabiegów w wodzie, wykonawoa zabiegu utrzymuje pozycję zanurzonej w wodzie głowicy. Należy wówczas ochronić ręce przez założenie dwóch par rękawic: nicianych i gumowych.

Podczas zabiegów w wodzie obowiązuje wykonywanie głowicą ruchów okrężnych.

Ultradźwięki ciągłe stosuje się w leczeniu przewlekłych stanów zapalnych nerwów, stawów, mięśni i tkanki łącznej. Zabieg miejscowy łączymy wówczas z terapią segmentarną odpowiadających odcinków rdzenia (na okolicę przykręgową).

W stanach zapalnych ostrych, nerwobólach oraz zmianach kostnych przebiegających z odwapnieniem, wskazane są raczej ultradźwięki i m p u 1 s o w' e. ze względu na ich słabsze działanie. W zależności od wzajemnego stosunku czasu pojedynczego impulsu i czasu okresu impulsu (impuls 4- przerwo) uzyskujemy wykładnik impulsu 1/5, 1/10, 1/20.

Wartość mocy impulsu zależna jest od dawki podanej w^r W/cm'-. Im mniejszy jest czas impulsu i większa przerwa, wartość wykładnika maleje (1/5 > 1/20).

Częstotliwość impulsów zależna jest od ilości okresów impulsów na sekundę (50—100 Hz).

Zasadniczo aparatura wysyła impulsy prostokątne. Można również uzyskać eksponencjalne impulsy ultradźwiękowe, jeśli generator ultra-

425