Przejawem znaczenia przedsiębiorstw w procesie promocji jest wpływ na środowisko naturalne miasta, będące istotnym składnikiem jego oferty. Zagrożenia wynikające ze stosowania przestarzałych technologii, niewłaściwej gospodarki odpadami czy po prostu bezwzględne podążanie za zyskiem kosztem otoczenia to ciągle jeszcze możliwe do zaobserwowania zjawiska '7. O roli walorów przyrody w tworzeniu i podtrzymywaniu atrakcyjnego wizerunku miasta nie trzeba nikogo przekonywać. Skuteczność przepisów prawnych oraz nagród i kar oferowanych przez władze lokalne78 jest różna i dopiero w połączeniu ze wzrostem odpowiedzialności przedsiębiorców i menedżerów za ich otoczenie przyniesie pożądane rezultaty.
Czynniki składające się na atrakcyjność oferty miejskiej uzupełnić należy o informacje obrazujące zamożność mieszkańców, a także strukturę i rozmiar bezrobocia. Sytuacja na lokalnym rynku pracy, będąca rezultatem profilu gospodarczego miasta i jego warunków oświatowych, należy do głównych płaszczyzn lokalnego rozwoju. Tym samym jest jednym ze zbioru celów podejmowania działalności promocyjnej miasta, zorientowanej na stworzenie nowych miejsc pracy przez pozyskanie inwestorów, środków inwestycyjnych czy rozwój lokalnego rynku.
Wiele jest inicjatyw podejmowanych przez liderów lokalnej polityki gospodarczej. Należą do nich: organizowanie kursów, przeszkoleń, agencji, inkubatorów przedsiębiorczości79, centrów wspierania przedsiębiorczości. Ratowaniu sytuacji w dłuższym okresie służą przekształcenia w systemie oświaty mające wykluczyć "produkowanie absolwentów" o niepotrzebnych kwalifikacjach, skazanych na trudności w znalezieniu pracy zaraz po ukończeniu szkoły80. Całokształt tego rodzaju działań jest ważnym elementem oferty promocyjnej, szczególnie tej skierowanej do inwestorów, zainteresowanych lokalizacją w mieście działalności gospodarczej.
Warunki na rynku pracy w połączeniu z siłą nabywczą lokalnego rynku (ważną przede wszystkim dla małych firm) są obok dostępności surowców, wa-
'7 Powoli dostrzec można jednak i pozytywne zmiany, z których najcenniejsze dotyczą przełamania stereotypów myślenia i utrwalania nowej roli przedsiębiorcy (przedsiębiorstwa) w społeczeństwie. Przejawia się to w modzie na "ekologię", popularyzacji filozofii "sustainable cities" czy dostrzeganiu potrzeby rozważania problemów z dziedziny etyki przedsiębiorczości, w założeniach której przedsiębiorstwo identyfikuje się ściśle z otoczeniem, głównie lokalnym, spełniając przez swą działalność wiele funkcji społecznych (za P. Minus [1995]).
78 Na przykład uzależnianie wysokości podatku od nieruchomości dla podmiotów gospodarczych od stopnia wywoływanego przez nich zagrożenia ekologicznego. (E. Dubik [1994]).
79 "Wylęgami" przedsiębiorców, stwarzającej szczególnie korzystne warunki działalności gospodarczej wciągu pierwszych miesięcy istnienia firmy. B. Roberts, D. Allen, E. Bazan, J. Lavelle [1992].
mM.S. Szczepański [1994].
45