47 (372)

'.    ■ "Zarys teorii błędów i zbsad ■

opracowania wyników pomiarów. ^'

2.1. Spostrzeżenia i ich błędy

W wielu dziedzinach nauki i techniki mamy do czynienia z rejestracją zjawisk powtarzających się wielokrotnie, z zachowaniem niezmiennych warunków ich występowania. Mimo że podstawowy zespół warunków jest niezmienny, wyniki powtarzanych doświadczeń w ogólności różnią się między sobą. Przy wielokrotnym powtarzaniu pomiarów tej samej wielkości za pomocą tych samych narzędzi pomiarowych, z tą samą dokładnością, z reguły nie otrzymujemy jednakowych wyników.

Wyniki pomiarów są obarczone różnymi błędami, które można podzielić na: a błędy systematyczne, a błędy przypadkowe (losowe) oraz omyłki, zwane często błędami grubymi.

Błędy systematyczne wpływają zawsze w ten sam sposób na wynik pomiaru wykonywanego za pomocą tej samej aparatury pomiarowej i z zastosowaniem tej samej metody mierzenia. Wynikają one z niezmiennej dokładności narzędzi pomiarowych, błędów osobowych i wpływających jednokierunkowo warunków pomiaru. Błędy te można wyeliminować albo przez zastosowanie odpowiedniej metody pomiaru, albo też można wyznaczyć wartości tych błędów i sposobem rachunkowym uwzględnić w ostatecznych wynikach pomiarów.

Aczkolwiek błędy systematyczne zazwyczaj przy odpowiednim nakładzie pracy dają się wyeliminować i nie obarczają one wyników pomiarów, często jest to ważny problem poznawczy i interpretacyjny.

Błędy przypadkowe (losowe) zależą od wielu czynników, których nie da się zarejestrować i które zmieniają się w trakcie wykonywania pomiarów. Do takich zmiennych czynników zalicza się krótkotrwałe zmiany przypadkowe środowiska, w którym odbywa się pomiar, wibracje poszczególnych części przyrządów pomiarowych, wpływ tzw. błędu osobowego wykonującego pomiar. Pomimo to, że wyniki pomiarów podlegają rozproszeniu przypadkowemu, wyniki powtórnych