48 (135)

żądzy zemsty i samoobwiniania. Strach przed przymusem fizycznym i śmiercią był jednym z pierwszych uczuć, o którym mówiły ofiary. U wszystkich postępowała dezorganizacja życia, a później jego reorganizacja. Wiele ofiar gwałtu zmieniało miejsce zamieszkania albo rozpoczynało długie podróże, większość zmieniała numer swojego telefonu. Charakterystyczne było to, że ofiary gwałtu dążyły do bliższych więzi (bliskości) z własną rodziną lub przyjaciółmi (co zdaje się potwierdzać związek potrzeby kontaktu emocjonalnego z potrzebą bezpieczeństwa). Ponad 3/4 ofiar zwróciło się o pomoc do organizacji społecznych. U wielu rozwijała się nerwica. Niemal u wszystkich pojawiły się koszmar)' nocne związane z przeżytym zgwałceniem. Dla wszystkich ofiar typowe było uczucie strachu przed możliwym powtórnym napadem lub innym urazem, przed stosunkiem płciowym, a także strach przed tłumem lub przed ludźmi w ogóle (m.in. dostrzeganie w każdym mężczyźnie gwałciciela).

E. Techniki psychorelaksacyjne: transcendentalna medytacja

Zanim opiszę transcendentalną medytację (TM) jako metodę zapobiegania przewlekłemu stresowi oraz jego zwalczaniu chciałbym zwrócić uwagę na inny jeszcze aspekt radzenia sobie ze stresem. Jak wspominałem wyżej, charakterystyczną cechą stresu, a zwłaszcza przedłużającego się stresu jest chroniczne napięcie, które może wyrazić się w napięciu mięśni naszego ciała (np. nieuświadomionej postawie ciała lub ułożeniu mięśni). Zmiany napięcia mięśniowego pojawiają się łatwo i szybko pod wpływem zmian równowagi psychicznej związanej ze stresem. Uwolnienie się od tego tego napięcia wymaga „pracy z ciałem”. Ta forma terapii ma na celu „odblokowanie” organizmu i spowodowanie, abyśmy mogli tolerować więcej podwyższonego napięcia związanego ze stresem w naszym życiu. Przeciwstawny stresowi stan relaksu można osiągnąć także poprzez inne techniki psychorelaksacyjne, których przeglądu dokonał S.Grochmal w jednej ze swoich prac (patrz literatura źródłowa). Wszystkie one ułatwiają obniżenie napięcia i utrzymanie równowagi wewnętrznej. Poświęcę nieco więcej miejsca omówieniu jednej z takich technik tj. transcendentalnej medytacji (TM). Przedstawiam tę właśnie technikę, ponieważ jest ona stosunkowo prosta i prawdopodobnie dlatego bardzo popularna w wielu krajach Europy Zachodniej i w USA. O jej pozytywnych efektach wiadomo stosunkowo dużo. Czym jest transcendentalna medytacja i jakie powoduje zmiany w organizmie człowieka? Na tak postawione pytanie można odpowiedzieć następująco: TM jest naturalną, nie wymagającą w zasadzie żadnego wysiłku, a więc łatwą do nauczenia i praktykowania techniką psychorelaksa-cyjną. Jest dostępna dla osób w różnym wieku i o różnym poziomie wykształcenia, można ją opanować w ciągu bardzo krótkiego czasu (zaledwie kilku godzin) podczas kursu TM prowadzonego przez wykwalifikowanego nauczyciela. Istotą nauki medytacji i jej rezultatem jest dobranie przez nauczyciela, odpowiednio do właściwości psychicznych ucznia, zespołu dźwięków zwanych mantrą (najczęściej są to słowa pochodzące z sanskrytu). Medytujący powtarza je w myśli, praktykując później TM codziennie w dwóch sesjach, rano i wieczorem przez 15-20 minut, siedząc na przykład wygodnie w fotelu z zamkniętymi oczami. Praktykowanie TM nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań i może być w zasadzie przeprowadzone w dowolnie wybranej przez medytującego pozycji i w dowolnym miejscu.

Transcendentalna medytacja stanowi określony sposób docierania przez człowieka do swego wnętrza za pomocą swoistej formy koncentracji. Umożliwia to oddziaływanie na złożone procesy samoregulacji organizmu (homeostazy)

93