4

Powszechne spisy ludności 37

pobyt czasowy” w innej. W związku z tym liczba zameldowanych „na pobyt czasowy” powinna się bilansować z liczbą osób wymeldowanych „na pobyt czasowy”. Bilans taki stanowi dość istotny element oceny dokładności przeprowadzanego spisu.

Należy dodać, że spisem powinny być objęte wszystkie jednostki badanej

F zbiorowości, a więc cała ludność określonego terytorium. Wszystkie osoby spisywane sa z imienia i nazwiska, co z jednej strony gwarantuje możliwość przepro-* wadzenia kontroli zapisów, z drugiej zaś umożliwia .wykrycie-pominięć- lub kilka-krotnego spisania tych samych-osób.

Z wymogiem imienności spisu nierozerwalnie wiąże się konieczność bezpośredniością uzyskiwania ^mormacji. Chodzi o maksymalne zapewnienie możliwości zbierania informacji bezpośrednio od osób podlegających badaniu. W wyjątkowych przypadkach informacje mogą być zbierane od najbliższego otoczenia osób nieobecnych w momencie spisywania.

Precyzyjne określenie badanej zbiorowości pod „względem terytorialnym zabezpiecza przed pominięciem lub kilkakrotnym spisywaniem ludności na określą lonych obszarach. Dokładne określenie granic województw, gmin, a zwłaszcza I ^bbwodów spisowych, wymaga przeprowadzenia przed spisem bardzo wielu admi-& nistracyjnych akcji porządkowych (porządkowanie nazewnictwa miejscowości, ulic, numeracji domów i mieszkań).

Przez określenie badanej zbiorowości pod względem czasowym rozumie się oznaczenie dokładnego Jenniuu^ w którym spis zostanie przeprowadzony; chodzi tu o wybranie takiego momentu, w którym ruchliwość ludności jest-najmnięjsza W polskiej praktyce przyjmuje się okres zimowy jako najdogodniejszy pod tym względem. Elementem związanym z określeniem badanej zbiorowości pod względem czasowym jest również wybór samego momentu spisu. Nie wystarczy bowiem stwierdzić, że spisywać należy ludność w określonym dniu (ponieważ w praktyce stwarza to możliwość wielokrotnego spisywania tych samych osób, które w ciągu jednego dnia mogą znaleźć się w kilku miejscowościach), konieczne jest precyzyjne ustalenietzw. jaomentu- krytycznego -spisu. Tym momentem w praktyce polskich spisów jest stan o północy. W spisie z 1950 r. jako moment krytyczny przyjęto na przykład stan o północy z dnia 3 na 4 grudnia, a w spisie z 1988 r. — stan o północy z dni#^>maj^ grudnia. Spisywano zatem wszystkich tam, gdzie znajdowali się w tym właśnie momencie.

Spośród wyżej omówionych podstawowych warunków, którym powinien odpowiadać dobrze przeprowadzony spis, na szczególną uwagę zasługuje „pozytywny stosunek ludności do spisu”, umożliwiający zdobycie wiarygodnych informacji. W związku z tym niezbędne jest przeprowadzenie szerokiej akcji propagandowej, wyjaśniającej cele spisu oraz jednoczesne podkreślenie z jednej strony całkowitej tajemnicy spisywanych informacji, z drugiej zaś — prawnej podstawy ich uzyskiwania.

Odpowiednie uchwały i rozporządzenia nakładają na ludność obowiązek