4 (1126)

12 Irena Bajer.wa

punktu widzenia teologicznego rozumienia wyrazu Kościół¹. Ro-spond korzystał ze znaczeń a i b, co się okazało (zwłaszcza b) nie najbardziej trafne choćby z punktu widzenia historycznojęzykowego (także z punktu widzenia religijnego).

Przyjąwszy opisane brzmienie tematu, przedstawię niżej próbę systematyzacji jego opracowania, czyli schematu szczegółowej problematyki wchodzącej w skład takiej analizy. Podkreślić wypada, że ta systematyzacja nie ma na celu ułożenia szkicu konkretnego tekstu historycznojęzykowego, gdyż taki można uporządkować i skomponować dopiero po przeprowadzeniu analiz, po zorientowaniu się w rozległości poszczególnych punktów zagadnienia i w ich wzajemnych powiązaniach.

Systematyzacja opracowania tematu: Wpływ życia religijnego na Język ogólnopolski¹²

W trzech głównych częściach omawia się kierunki, d r o-g i, jakimi ten wpływ dociera do poddanych jemu obiektów, i wreszcie zróżnicowanie czasowe działania wpływu, czyli chronologię tego działania (tam zob. komentarz z przykładami).

I. Kierunki wpływów

Tu opis dzielimy na trzy zasadnicze części, za kryterium podziału przyjmując szczegółowy kierunek wpływów, czyli obiekt im poddany.

Życie religijne wpływać może na: 1. całokształt rozwoju i całos'ć substancji języka, 2. różne poszczególne poziomy i fragmenty tej substancji, 3. różne odmiany językowe.

1.    Wpływ na całokształt rozwoju i na całość substancji językowej

a)    integracja i normalizacja języka ogólnopolskiego;

b)    podtrzymywanie jego użycia;

c)    nowe impulsy i pobudzanie tendencji rozwojowych;

d)    hamowanie rozwoju języka.

2.    Wpływ na różne poszczególne poziomy i fragmenty substancji językowej

a)    przekształcanie słownictwa i frazeologii przez wprowadzanie nowych wyrazów rodzimych i zapożyczeń lub

i przez eliminację pewnych wyrazów i zwrotów;

b)    różne zmiany znaczeniowe;

c)    szerzenie - jako wzorcowych - określonych form fonetycznych, gramatycznych i słownikowych;

d)    podtrzymywanie użycia archaizmów (z różnych działów języka) i podtrzymywanie użycia zapożyczeń łacińskich oraz internacjonalizmów na nich opartych.

3.    Wpływ na różne odmiany językowe

a)    na język potoczny;

b)    na język artystyczny;

c)    na styl retoryczny (perswazyjny);

d)    na język naukowy.

Uwaga: nie wdając się tu w trudny problem „odmian” czy „stylów” języka ogólnego, uwzględniamy te tylko „odmiany”, w których szczególnie można się spodziewać obecności wpływów życia religijnego.

1

   Urbańczyk (jw. s. 170-171) pisze o jeszcze szerszej interpretacji pojęcia „Kościół”.

¹²    W dalszym tekście używać też będziemy formy 1. mn. „wpływy”, a to z uwagi na wewnętrzne zróżnicowanie omawianego „wpływu”, w istocie działającego w różnych kierunkach szczegółowych i różnymi drogami, czyli • jak gdyby różnymi osobnymi „wpływami”.