4 (1511)

22

22

jakie inne zi t ępne.

Idła poczucia bezpieczeństwa są dla niego doa-

4. Samodzielność w życiu codziennym_

Dziecko rozwijając się ujawnia już' w drugim roku życia bardzo silną potrzebę usamodzielnienia się, stopniowo zyskując coraz większą niezależność od dorosłych i to nie tylko w sprawach praktycznych dnia codziennego₍ale staje się również coraz mniej zależne uczuciowo. Bezpośrednie przejawy miłości i aprobaty ze strony dorosłych nie są mu już potrzebne na każdym kroku, dziecko zyskuje bowiem stopniowo świadomość, że jest kochane i wie o tym także wtedy, gdy rodzice mu tego nie okazują, a nawet wtedy, gdy są nieobecni.

Dziecko głębiej upośledzone umysłowo nie osiąga pełnej i-.aŚBEsalsŁncści życiowej ani uczuciowej i pozostanie zawsze w ' .3—nnj niene saleine od osób znaczących. Ale błędem byłoby

te Jest ono pozbawione potrzeby niezależności. gdyż

»T-«*. •    '

.ŻBOŻe decydować samo o eobie w sprawach, które są dostępne je-

-fef"

‘'go pojmowaniu. Podobnie jak dziecko normalne odczuwa potrzebę przeciwstawienia się woli innych lub też dobrowolnego poddania sir jej. Przejmuje też niektóre nakazy dorosłych jako własne i ma tendencje do narzucania ich z kolei innym osobom.

Dzteci upośledzone mogą przejawiać samodzielność w bar-czo różnym stopniu, w zależności od wieku i możliwości rozumienia. Każde jednak dziecko upośledzone jest zdolne do decydowania choćby w jednej tylko sprawie, która je dotyczy. Im pełniej dziecko przeżyje swoje pierwsze "Ja chcę" i "ja po— trafię", tym bardziej wzrasta jego poczucie bezpieczeństwa, tym większe otwierają się przed nim możliwości dalszego rozwoju 1 perspektywy samodzielnego życia po wyjściu z wieku a z kolnę go.

5.„Potrzeby związane z dojrzewaniem osobowości emocjoiKtl ;:o—s poł e cz no j

Celem każdego wychowania — zarówno dziecka wybitnie u-zdolnionego jak i upośledzonego umysłowo - jest stopniowe wyrabiać.e w wychowanku możliwie jak największej umiejętności

samodzielnego kierowania swoim postępowaniem i poczucia odpowiedzialności za własne decyzje. Gdy dziecko nie    osiągnie

tych umiejętności, jego zachowanie pozostanie czymś przypadkowym, zależnym od przelotnych nastrojów 1 doraźnych konieczności, nie zasługując na miano postępowania. Mówimy wtedy o niedojrzałej osobowości emocjonalno-społecznej. Zdolność kierowania własnym postępowaniem jest niewątpliwie zależna od sprawności umysłowej, ale nie jest przez nią bynajmniej całkowicie wyznaczona. Każdy potrafi przytoczyć przykłady dzieci bardzo bystrych, a nie umiejących wprowadzić ładu w swoje postępowanie. X odwrotnie,* spotykamy dzieci upośledzone umysio-wo, któ_r_e_ w granicach swoich_ możliwości rozumienia aą obo-wiązkowe .1 ..odpowiedzialne. Zatem nie wdając się w rozważania nad strukturą osobowości społecznej, przedstawimy te potrzeby psychiczne dziecka, których zaspokojenie jest konieczne, by osobowość społeczna każdego dziecka upośledzonego umysłowe mogła się rozwinąć tak dalece, jak to jest dla niego osiągalne .

5.1.    Doznawać życzliwości i mieć poczucie przynależenia .....óq

kogoś _

Wśród potrzeb społecznych dziecka ta jest najistotniejsza. Została ona omówiona na początku rozdziału Jako warunek utrzymania poczucia bezpieczeństwa.

5.2.    Rozum!eć i być rozumianym .

Dziecko upośledzone zaczyna mówić zazwyczaj o kilka lat później niż jego zdrowi rówieśnicy. Ma również duże trudności w zrozumieniu mowy, a ezczególnle dłuższych zdań złożonych. Jednakże pet-zeba wzajemnego porozumienia z innymi jest u niego nie mniej silna niż u dzieci zdrowych.

Skuteczne porozumiewanie się Jest podstawowym warunkiem zarówno rozwoju dziecka, Jak i równowagi uczuciowej tak Jego jak i jego bliskich. Rodzice i. nauczyciele stają wobec niełatwego, ale niezmiernie ważnego zadania, Jakim jest zdobycie umiejętności trafnego odczytywania tego, co dziecko - nieudolnie często - chce pokazać. Kierując się znajomością Jego zachowania i właściwych mu środków wyrazu wychowawca    musi