42 (286)

4.5. RYNEK KAPITAŁU. PROCENT

Popyt na usługi kapitału przedsiębiorstwa, podobnie zresztą jak popyt na wszystkie czynniki produkcji (por. rysunek 4.4 oraz jego interpretacja), zależy przede wszystkim od wielkości krańcowego przychodu z produktu kapitału (KPP_k). Posługując się rozumowaniem analogicznym do tego, które przeprowadziliśmy przy okazji analizy popytu na pracę, moglibyśmy łatwo wykazać, że krzywa popytu na usługi kapitału przedsiębiorstwa pokrywa się z krzywą krańcowego przychodu z produktu kapitału, przy czym jej kształt wynika z prawa malejących przychodów.

Natomiast krzywą rynkowego popytu na usługi kapitału otrzymamy oznaczając na osi rzędnych stawki najmu kapitału, a na osi odciętych ilość usług kapitału. Podobnie jak krzywa rynkowego popytu na pracę była odpowiednio skorygowaną wypadkową krzywych popytu na pracę poszczególnych przedsiębiorstw, tak samo krzywa rynkowego popytu na usługi kapitału jest odpowiednio skorygowaną wypadkową krzywych popytu przedsiębiorstw na usługi kapitału.

Popyt na kapitał (popyt inwestycyjny) maksymalizującego zysk przedsiębiorstwa podlega takim samym regułom, jak popyt na siłę roboczą (pracę) czy też popyt na usługi kapitału. Przedsiębiorstwo musi porównywać krańcowy przychód z produktu kapitału czy też krańcowy przychód z inwestycji (dokładniej: krańcowy przychód uzyskany z produktu lub produktów powstałych dzięki inwestycjom) z krańcowym kosztem kapitału czy -też krańcowym kosztem inwestycji. Krańcowy przychód z inwestycji podejmowanych przez dane przedsiębiorstwo to dochód pieniężny, jaki dokonana ostatnio inwestycja przyniesie temu przedsiębiorstwu. Jeśli inwestycją jest np. zakup określonej maszyny, to analiza opłacalności tej inwestycji może polegać na porównaniu dochodu, który ta maszyna przyniesie przedsiębiorstwu, z poniesionym przez przedsiębiorstwo kosztem jej zakupu. Efekty inwestycji, w szczególności dochody, które one przynoszą, nie pojawiają się natychmiast, lecz rozkładają się (i to niekoniecznie równomiernie) w dłuższym czasie. Przy ich kalkulacji trzeba więc uwzględnić czynnik czasu. Można to uczynić w dwojaki sposób: obliczając tzw. wartość bieżącą przyszłego strumienia dochodów z danej inwestycji lub też obliczając wyrażoną w procentach tzw. Stopę zwrotu z tej inwestycji (inaczej stopę zysku od zainwestowanego kapitału). Opłacalność danej inwestycji można ocenić porównując jej wartość bieżącą z kosztem realizacji lub też stopę zwrotu z tej inwestycji ze stopą oprocentowania pożyczki, którą należałoby zaciągnąć (np. w banku) w celu zrealizowania inwestycji. W obydwu przypadkach porównujemy ze sobą w istocie korzyści z inwestycji z kosztami jej realizacji.

Wartość bieżącą inwestycji (WBi) możemy obliczyć sumując zdyskontowane (zaktualizowane) na dany moment dochody, które dana inwestycja przyniesie najprawdopodobniej w kolejnych latach w przyszłości. Odpowiednia formuła jest następująca:

(4.4)

gdzie: WB{ - wartość bieżąca inwestycji, D, - dochód z danej inwestycji w roku, t, r - wyrażona w ułamku dziesiętnym stopa procentowa zwana stopą dyskontową, Z - suma zdyskontowanych dochodów z poszczególnych lat.

Stopa procentowa jest to wyrażony w procentach iloraz sumy odsetek uzyskanych z zainwestowanej Jcwoty pieniędzy (lub innych środków finansowych) i wielkości tej zainwestowanej kwoty w danym okresie.

Ponieważ gromadzenie środków finansowych związane jest z oszczędzaniem, a oszczędzanie to powstrzymywanie się od bieżącej konsumpcji, możemy alternatywnie zdefiniować stopę procentową jako stopę wyrażającą koszt odłożonej konsumpcji.

Istotne znaczenie ma rozróżnienie miedzy nominalną a realną stopą procentową. Nominalna stopa procentowa to stopa procentowa nie uwzględniająca wzrostu cen, czyli inflacji. Natomiast realna stopa procentowa - to stopa procentowa nominalna pomniejszona o stopę inflacji, czyli procent wzrostu średniego poziomu cen. Jeśli od naszych oszczędności bank wypłaca nam 10% rocznie, to jest to oczywiście nominalna stopa oprocentowania depozytów bankowych. Przy rocznej stopie inflacji np. 8% realna stopa oprocentowania naszych depozytów wyniesie tylko 2% rocznie.

85