50 (291)

52

Białka złożone

Grupa białek	Rodzaj grupy prostetycznej	Występowanie i znaczenie (przykłady)
Metaloproteiny	Atom albo atomy metalu związane wiązaniami kowalencyjnymi.	Transferyna — białko osocza krwi transportujące żelazo (Fe^3+). Ferrytyna - białko stanowiące formę zapasową żelaza w wątrobie (Fe^3+). Ferredoksyna - białko odpowiedzialne u fotoautotrofów za transport elektronów. Zawiera żelazo, podobnie jak hemerytryna, barwnik osocza krwi wieloszczetów. Miedź jest składnikiem plastocyjaniny - białka związanego z transportem elektronów u fotoautotrofów oraz hemocyjaniny - barwnika osocza m.in. u mięczaków. We krwi miedź jest transportowana w postaci ceruloplazminy.
Chromoproteiny	Barwniki skompleksowane z białkiem.	Hem — czerwony barwnik o budowie porfiryny połączonej z żelazem (Fe^2+) (rys. 38.). Wchodzi w skład hemoglobiny - białka odpowiedzialnego u wszystkich kręgowców za transport tlenu w krwi. Jest też składnikiem mioglobiny - białka magazynującego tlen w mięśniach - oraz cytochromów - enzymów odpowiedzialnych za przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym, a także katalazy - enzymu rozkładającego nadtlenek wodoru (H202). Chromoproteinami są również żółte barwniki flawoproteinowe, zawierające ryboflawinę (witamina B2), biorące udział w przemianach oksydacyjno-redukcyjnych. W procesach widzenia jest czynna rodopsyna, której składnikiem niebiałkowym są barwniki karotenoidowe.
Nukleoproteiny	Kwasy nukleinowe połączone wiązaniami jonowymi z histonami oraz mostkami wodorowymi z białkami niehistonowymi.	Chromatyna jądrowa, z której tworzą się chromosomy - struktury powstające w wyniku silnego skondensowania chromatyny przed podziałem komórki.
Glikoproteiny	Oligosacharydy i polisachrydy.	Wchodzą w skład śliny, nadając jej lepkość. Znajdują się na powierzchni błon komórkowych (składniki gli-kokaliksu), gdzie jako receptory odbierają informacje dochodzące do komórki oraz stanowią czynniki grupowe krwi występujące w otoczkach erytrocytów. Glikoproteinami są niektóre hormony wytwarzane przez przedni płat przysadki mózgowej.
Lipoproteiny	Lipidy, głównie lecytyny i kefaliny.	Istotne elementy strukturalne membran komórkowych, obecne w substancji białej mózgu. We krwi odpowiadają za transport cholesterolu.
Fosfoproteiny	Kwas fosforowy.	Kazeina - składnik mleka.

Tab. 6.