52 53

gram readaptacyjny, który wdrażając pacjenta stopniowo do normalnego życia, ma w przyszłości ułatwić mu całkowite zrezygnowanie z narkotyku. Do programów kwalifikowani są ci, którym nie udało siy osiągnąć celu w inny sposób. Kryteria przyjęcia do programu są ściśle określone. Warunkiem uczestniczenia w nim jest także zakaz łamania abstynencji innym narkotykiem.

Nie wszyscy uzależnieni decydują się na podjęcie takiego leczenia. Jest cala grupa czynnych narkomanów dożylnych, w której - w wyniku używania wspólnego „sprzętu" - dochodzi często do licznych zakażeń i infekcji. Najgroźniejsze z nich to HIV/AIDS i 1ICV. Redukcja szkód w przypadku tego typu narkomanów to edukacja zdrowotna oraz zapewnienie dostępu do igieł i strzykawek jednorazowego użytku. To także nieustające próby motywowania ich do leczenia. Wymienione działania są prowadzone bezpośrednio w środowisku biorących przez streci workerów.

Programy redukcji szkód to ponadto umożliwianie czynnym narkomanom dostępu do lecznictwa otwartego celem diagnozowania i leczenia chorób, które wiążą się z bezdomnością i obniżoną przez narkotyki odpornością immunologiczną organizmu.

5. Praca z rodziną

Młody człowiek, który zaczyna brać w wieku 14-18 lat, nie tkwi w próżni. Jego cłioroba stopniowo destabilizuje życie całej rodziny. Dla niektórych rodzin przyjmowanie narkotyków przez, dziecko staje się punktem centralnym, odsuwającym wszystko inne na plan dalszy.

'Praca z rodziną stanowi bardzo istotny element procesu terapii pacjenta, ale równie ważna jest dla samej rodziny, która musi wypracować strategię radzenia sobie z objawami choroby, w tym także z jej nawrotami.

Przy uzależnieniu psychicznym, sam chory przez bardzo długi czas nie widzi objawów swojej choroby. Natomiast dość szybko zauważają je inni ludzie. Rodzina nie tylko dostrzega zaburzenie, ale i bezpośrednio odczuwa jego skutki.

Zaburzone zachowanie członka rodziny zaburza zachowanie całej rodziny.

Istotne jest, aby rodzina zdobyła polną wiedzę o chorobie zwanej uzależnieniem, o jej obj.iv/ach. Bez tej wiedzy nie zdoła realizować efektywnych strategii motywacji do leczenia ani efektywnych strategii pomocy w samym procesie leczenia. Jednocześnie sama rodzina też potrzebuje pomocy i wsparcia, gdyż jej członkowie często są uwikłani przez chorego w poczucie winy oraz w zaburzone mcchunizmy jego funkcjonowania społecznego. Bywa, że taka rodzina ze wstydu zaczyna izolować się, zamykać ze swoimi problemami we własnym gronie.

Narkoman dopiero wtedy zaczyna widzieć potrzebę leczenia się, kiedy narkotyk daje mu więcej szkód niż profitów.Toteż podstawą w motywowaniu go do leczenia jest uzmysłowienie mu, ile traci, oraz pozwolenie na odczucie konsekwencji tego, że bierzęj

Pierwszą fazę pracy z rodziną stanowi przekazywanie jej tej właśnie wiedzy dającej szansę nicuwiklaniu się w mechanizmy wspóluzależnienia, Jeżeli wspóluzależnienie już powstało, praca z rodziną zaczyna hyc terapią ukierunkowaną na nauczenie rodziny efektywnych strategii radzenia sobie z problemem.

Czym jest wspóluzależnienie?

O wspóluzależnieniu mówimy wtedy, kiedy osoby bliskie choremu, pomagając mu, niechcący zapewniają także dalszy komfort brania, bo przyjmują na siebie wszystkie konsekwencje płynące z zaburzonego funkcjonowania młodego narkomana i nie pozwalają na ponoszenie pełnej odpowiedzialności za swoje czyny. Spłacają np. długi, ukrywają i usprawiedliwiają przed otoczeniem efekty jego działań, „tuszują” m.in. zwolnieniem lekarskim wszelkie niedociągnięcia w szkole czy pracy. Dają mu przywileje, nie umiejąc wyegzekwować wypełniania obowiązków. Podejmują w imieniu chorego decyzje i w jego imieniu je realizują. A ponieważ uzależnienie jest chorobą, w którą została wpisana manipulacja, miody człowiek umiejętnie bazuje na poczuciu obowiązku rodziców i ich, często nieuzasadnionym, poczuciu winy za istniejący stan rzeczy.

Dopóki rodzina nie wyzwoli się i tych mechnnizmów, dopóty młody człowiek będzie czuł się zwolniony z odpowiedzialności za swoje życie i z potrzeby ptxljęcia jakiegokolwiek wysiłku, żeby coś w nim zmienić. Jednakże leczenie uzależnienia to osobisty wysiłek - rodzina nie może się leczyć zamiast pacjenta.

I Praca z rodziną ma na celu nauczyć, jak nie nagradzać brania i jak nagradzać każdy wysiłek chorego, zmierzający do zmiany stylu życia.

Rodzina, która umie wdrożyć w życie efektywne formy pomocy, jest olbrzymim wsparciem w procesie leczenia.^