552 [1024x768]

6 Żele

Ogólna charakterystyka żeli

Niektóre roztwory koloidalne, takie jak roztwory wodne żelatyny, krochmalu i mydła lub naturalnego kauczuku w benzenie mogą samorzutnie przejść ze stanu ciekłego do stanu bardziej zbliżonego do ciała stałego. W najprostszy sposób stan ten osiąga się przez sporządzenie roztworów koloidalnych na gorąco a następnie utrzymywanie ich przez pewien czas w obniżonej temperaturze. Otrzymana w ten sposób „masa”, np. żelatyny, zachowuje w tym stanie kształt naczynia; jest miękka i bardzo elastyczna.

Ten stan układu koloidalnego od typowego przykładu — żelatyny — nosi 2*“ nazwę żelu. W stan żelu może przejść wiele układów koloidalnych. Żele organiczne są bardziej elastyczne w przeciwieństwie do mniej elastycznych żeli nieorganicznych, takich jak silikażel lub wodorotlenek żelaza.

Jeżeli elastyczny żel doprowadzić do bezpośredniego kontaktu z nadmiarem ośrodka dyspersyjnego (rozpuszczalnika), to zostanie on przez żel zaadsorbo-wany; w trakcie procesu adsorpcji objętość żelu znacznie wzrasta. Zjawisko wchłaniania rozpuszczalnika przez żel nosi nazwę pęcznienia żelu. Jest ono scharakteryzowane przez wzrost objętości oraz towarzyszące mu'duże ciśnienie pęcznienia. Niektóre żele, jak np. żelatyna pęcznieją jedynie do pewnej granicy; inne, jak np. albumina pęcznieją w sposób nieograniczony przechodząc z powrotem w zol.

Niektóre żele przy dłuższym staniu wydzielają część ośrodka rozpraszającego pod postacią osobnej fazy ciekłej. Zjawisko to nosi nazwę synerezy. Pospolitym przykładem synerezy jest wydzielanie się serwatki z kwaśnego mleka.