5 (1422)

Ponadto zawsze konieczna jest kontrola geometrycznej budowy danego układu tarcz i więzów, to jest sprawdzenie wzajemnego ich usytuowania. Zagadnienie to szczegółowo omówiono w dalszych punktach.

Liczba n więzów nadliczbowych, z punktu widzenia geometrycznej niezmienności zbędnych, jest równa w omawianym przypadku również różnicy pomiędzy sumą więzów i sumą stopni swobody:

n=P+2JR—(3T —3),    (3.5)

czyli

n= — (s — 3).

3.3. Przeguby pojedyncze i wielokrotne

Przegubem pojedynczym nazywamy przegub, który łączy ze sobą dwie tarcze (rys. 3.5a, b). Przeguby łączące większą liczbę tarcz nazywamy przegubami wielokrotnymi.

Oznaczmy .ogólną liczbę tarcz łączonych jednym przegubem przez m. Taki przegub zastępuje (m — 1) przegubów pojedynczych i odbiera układowi 2(m—l) stopni swobody. Na rys. 3.5 pokazano kilka przykładów i odpowiadające im wartości R. Zatem we wzorach od (3.1) do (3.4) przez R rozumieć będziemy sprowadzoną liczbę przegubów, tzn. liczbę przegubów pojedynczych, której odpowiada liczba przegubów rzeczywistych.

3.4. Chwilowa zmienność układów konstrukcyjnych

Przy analizie kinematycznej należy sprawdzić czy układ mający dostateczną liczbę więzów, wynikającą z -warunku tzw. geometrycznej niezmienności, nie jest chwilowo zmienny.

Dla wyjaśnienia rozpatrzymy tu układ dwóch tarcz (prętów) przegubowo połączonych w punkcie B i przymocowanych do ziemi dwoma nieprzesuwnymi przegubami A, C (rys. 3.6). Ten układ ma właściwą liczbę więzów. Warunek (3.2) jest spełniony. Jednak w przypadku gdy obydwa pręty będą leżały na jednej prostej (rys. 3.7), układ stanie się tzw. chwilowo zmiennym, pozostając nadal formalnie układem geometrycznie niezmiennym.

\ /

W celu przeprowadzenia dowodu dokonujemy nieskończenie małego przesunięcia punktu B w kierunku prostopadłym do AB, równego rdę: Temu przemieszczeniu będzie

73