61 2

po trzech latach, można zastosować w kolejnych latach następujące podstawy odpisów amortyzacyjnych: w pierwszym roku 70%, w drugim - 80%, w trzecim - 90% wartości początkowej i dopiero w czwartym roku całą jej kwotę).

Metodą odpisów nierównomiernych jest również metoda naturalna, w której procedura ustalania amortyzacji jest następująca:

• obliczenie stawki amortyzacji (S_a):

gdzie:

P - łączna wielkość produkcji wytworzonej za pomocą środka trwałego;

•    odpis amortyzacyjny w okresie t(A_t):

^A, = S_axP_p

gdzie:

P_{ - wielkość produkcji w okresie t.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości, odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe) muszą być przeprowadzane systematycznie według planowego rozłożenia wartości początkowej danego środka trwałego na cały przyjęty przez jednostkę okres jego amortyzowania. W związku z tym jest wskazane, aby w jednostce gospodarczej został opracowany plan amortyzacji, na którego podstawie ewidencjonuje się w księgach rachunkowych odpisy amortyzacyjne (umorzeniowe). Plan amortyzacji powinien określać stawki i kwoty rocznych odpisów amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych. Ustawa o rachunkowości nie wyznacza obowiązujących stawek, a jedynie obliguje jednostki gospodarcze do równomiernego rozłożenia wartości początkowej określonego środka trwałego na przewidywane lata jego używania. Ustawa o rachunkowości nie określa też obligatoryjnej metody amortyzacji. Wybór należy do jednostki gospodarczej. Ustalając wielkość stawki amortyzacji, wynikającą z przyjętego okresu amortyzowania, należy brać pod uwagę:

•    stopień wykorzystania środka trwałego (liczba zmian);

•    wydajność środka trwałego (liczba wytworzonych produktów albo godzin jego pracy, inny miernik);

•    tempo postępu techniczno-ekonomicznego;

•    wynikające z przepisów limity czasu używania środka trwałego;

•    stawki zawarte w przepisach podatkowych lub ustaleniach branżowych;

•    cenę sprzedaży możliwą do uzyskania ze sprzedaży istotnej pozostałości środka trwałego przy jego likwidacji.

Ustawa o rachunkowości dopuszcza także stosowanie uproszczonych odpisów amortyzacyjnych, umorzeniowych, w odniesieniu do środków trwałych o małej wartości początkowej. Uproszczenia mogą polegać na:

•    zbiorczych odpisach dla grup środków trwałych podobnego rodzaju albo o podobnym przeznaczeniu;

61