63 (150)

odpowiadających im słów (myśli, operacji w irakcie mówienia lub czyl nia). Dla przykładu: 6+1 -7 (s/eść. dodać lub plus, jeden, równa się U jest siedem).

Należy uczniów stopniowo wdrażać do poprawnego odczytywali treści lormuly. a po/niej do konstruowania manipulacyjnego na konkr n\ch pr/\ kładach (dokładania, dobierania, dosuwania. łączenia, dosyp wania... lub /.abientnia. odsuwania ild.). słownego i symbolicznego łonu ł owa ma oraz ich zapisu. Odbywać to się powinno najpierw' na przekłada dodawania i odejmowania w ielkości jednorodnych, a następnie różny' wymagających zakwalifikowania ich do innej, ogólniejszej kategorii (n 3 jabłka i 2 gruszki to 5 owoców).

Bardzo pomocne w dochodzeniu do formuły matematycznej są sch maty Venna ukazujące dodawanie łub odejmowanie zbiorów rozłącznvc

Ważne jest uświadomienie sobie częstotliwości dobierania wielko.ś liczbowych do zadań (obliczeń) tak. aby wszystkie przypadki dodawani i odejmowania występowały, a te trudniejsze częściej.

Niżej podaję zestaw wszystkich przykładów dodawania i odejmowani w zakresie 10.

l 1 ]	1 1+2	1 +3	l -1-4	i+5	1 +6	1+7	1+8	1+9
^11	1 2 ± 2	2 + 3	2 + 4	2 + 5	2 + 6	2 + 7	2 + 8
11	1 3 ± 2	3 ± 3	3-1 4	3 + 5	3 + 6	3 + 7
•11	1 4 + 2	4 + 3	4 + 4	4+5	4 + 6
1	1 5 ± 2	5 + 3	5 + 4	5±5
(i !	i 6 2	6 + 3	0 + 4	6-5	6-6
/ i	1 7 + 2	;• 7 i 3	7-4	7-5	7-6	7-7
K ł.	! <S + 2/	8-3	8 — 4	8-5	8-6	8-7	8-8
9 1	1 9 - 2	9 - 3	9-4	9-5	9-6	9-7	9-8	9-9
II) -	1 10 — 2	10-3	10 -4	10-5	10-6	10-7	10-8	10-9

Zestawienie to zawiera 45 przypadków dodawania i 55 przypadków odejmowania. Jest to łączenie 100 przypadków działań dodawania i odejmowania. W tabeli tej mamy 10 przypadków dodawania i 15 przykładów odejmowania w zakresie 5, 9 przypadków dodawania (dopełniania) do 10

i 10 przypadków odejmowania od 10. Są to działania łatwiejsze. Natomiast pozostałe są trudniejsze, głównie ze względu na duże możliwości rozkładu liczb nu składniki. Stąd należałoby stosować je częściej.

W rozkładaniu danej liczby na składniki uczniowie po krótkim czasie mają przekonać się, że liczebność zbioru nic zmienia się pod wpływem zmiany układu (kolejności) jego składników. YV ten sposób jednocześnie, ju/żod monografii liczby 4, poznają w sposób praktyczny prawo przemień-ności dodawania.

Układanie zadań do podanych obrazków na dodawanie i przekształcanie ich na zadania na odejmowanie doskonale utrwala pojęcie zależności wzajemnie odwrotnych i doprowadza stopniowo do abstrahowania i uogólniania tego pojęcia.

W dodawaniu liczb w zakresie 10 należy stopniować trudności, uwzględniając:

1.    Ćwiczenia wstępne polegające na wymienianiu kolejnych liczb, rozpoznawaniu ilości wykonywanych przez kogoś czynności, wykonywaniu określonej liczby czynności, w tym głównie: dosuwania, łączenia, dosypywania i t p.;

2.    Dodawanie przez doliczanie z zastosowaniem konkretów w odniesieniu do obu składników, np.: długość klocka równa się sumie długości dwóch klocków danych;

3.    Dodawanie przez doliczanie, z zastosowaniem konkretów w odniesieniu tylko do drugiego i następnych składników;

123