64

MORFOLOGIA

Formy M mos dwaj oraz dwu // dwóch różnią się użyciem składniowym: pierwsza łączy się z rzeczownikiem w M lm, np. dwaj chłopcy, dwie pozostałe - z D lm, np. dwu // dwóch chłopców; są one funkcjonalnie równoważne. W użyciu pozostałych form obocznych nie ma różnic, mogą być stosowane zamiennie.

4.2.3. TRZY

	mos	niemos
M	trzej // trzech	trzy
D	trzech	trzech
C	trzem	trzem
B	trzech	trzy
N	trzema	trzema
Mc	trzech	trzech

Taką samą odmianę ma liczebnik CZTERY. Różnica w użyciu form trzej, czterej II trzech, czterech jest taka sama jak w dwaj H dwu (por. wyżej).

4.2.4. PIĘĆ

	mos	niemos
M	pięciu	pięć
D	pięciu	pięciu
C	pięciu	pięciu
B	pięciu	pięć
N	pięciu // pięcioma	pięciu // pięcioma
Mc	pięciu	pięciu

Tak samo odmieniają się liczebniki od SZEŚĆ do DZIESIĘĆ. Także większość pozostałych liczebników głównych odmienia się niemal tak samo. Drobne różnice dotyczą:

(a)    końcówki M i B niemos w pewnych typach, np. od JEDENAŚCIE do DZIEWIĘTNAŚCIE, WIELE, TYLE, ILE z końcówką -e, TRZYDZIEŚCI i CZTERDZIEŚCI z końcówką -i_y od PIĘĆDZIESIĄT do DZIEWIĘĆDZIESIĄT z końcówką -0, STO z końcówką -o, DWADZIEŚCIA, TRZYSTA, CZTERYSTA, KILKA z końcówką -a;

(b)    występowania wymian końcowych spółgłosek (rzadziej samogłosek) tematu -śd- : -st- (ę : ą)_t np. czternaście : czternastu, trzydzieści: trzydziesty l z odwrotnym rozkładem miękkich i twardych w grupie od pięćdziesiąt do dziewięćdziesiąt, por. pięćdziesięciu;

(c)    w liczebnikach od PIĘĆSET do DZIEWIĘĆSET odmienia się człon pierwszy złożenia, np. osiem-0-set: ośmi-u-set, podobnie kilk-a-set : kilk-u-set\

(d)    w liczebnikach DWANAŚCIE, DWADZIEŚCIA i DWIEŚCIE odmieniają się oba człony złożenia, por. dw-a-naści-e : dw-u~nast-u, dw-a-dzieści-a : dw-u-dziest-u, i podobnie złożenia z kilka, parę, por. kilk-a-dziesiąt-0 : kilk-u-dziesięci-u, par-ę-naści-e : par-u--nast-u.

Oto przykłady tych odmian:

M D C B N Mc	czterdziestu, czterdzieści czterdziestu czterdziestu czterdziestu, czterdzieści czterdziestu // czterdziestoma / czterdziestu	osiemdziesięciu, osiemdziesiąt osiemdziesięciu osiemdziesięciu osiemdziesięciu, osiemdziesiąt osiemdziesięciu H osiemdziesięcioma osiemdziesięciu
M	pięciuset, pięćset	dwustu, dwieście
D	pięciuset	dwustu
C	pięciuset	dwustu
B	pięciuset, pięćset	dwustu, dwieście
N	pięciuset	dwustu
Mc	pięciuset	dwustu

4.2.5. Liczebniki główne TYSIĄC i MILION, MILIARD i BILION

Odmieniają się jak rzeczowniki męskie nieżywotne typu zając, melon, mają też formy liczby mnogiej używane w zestawieniach typu dwa tysiące, pięć milionów, oraz jako rzeczowniki nazywające wielkie zbiorowolci, np. tysiące ludzi, miliardy ziaren piasku. Ich odmiana jest następująca:

	Lp	Lm	Lp	Lm
M	tysiąc	tysiące	milion	miliony
D	tysiąca	tysięcy	miliona	milionów
C	tysiącowi	tysiącom	milionowi	milionom
B	tyBiąc	tysiące	milion	miliony
N	tysiącem	tysiącami	milionem	milionami
Mc	tysiącu	tysiącach	milionie	milionach |