64 (202)

!5) rozwój iloczągu i akcentu.

Późniejsze zmiany samogłoskowe dotyczą różnych szczegółów rozwoju samogłosek ustnych i nosowych, krótkich i długich.

2. Polska przestawka w prasłowiańskich dwugłoskach or, ol, er, el

Prasłowiańskie dwugłoski or, o?, er, el w środku wyrazu między spółgłoskami uległy w języku polskim (podobnie też w innych narzeczach lechickich i łużyckich) przestawce ną połączenia ro, lo_t rze, le) Zjawisko to występuje w wielu wyrazach i wyraźnie wyróżnia język polski, narzecza lechickie i łużyckie od innych języków słowiańskich. Widać to z porównania polskiej wymowy z rosyjską, czeską i serbsko-chorwacką (patrz tabela poniżej). W wyrazach rosyjskich kreska oznacza miejsce akcentu, w wyrazach czeskich — długość samogłoski, w serbsko-chorwackich — akcent melodyjny. Rozwój grup spółgłoskowych or, ol, er, el między spółgłoskami dla wygody nazywamy rozwojem grup tort, toU, tert, telt, w których znak t zastępuje jakąkolwiek spółgłoskę.

Rozwój prasłowiańskiej grupy or między spółgłoskami

prasł. tort	polskie trot	rosyjskie torot	czeskie trat	serb.-ehorw. trat
*gordi>	gród	rlopofl	hrad	grad
*vorgB	wróg	Blopor	vrah	vrag
*storŻB	stróż	ct! opo>K	straż	straża
*porchi>	proch	rilopox	prach	prach
*morzT»	mróz	M0pl03	mraz	inr&z
*goryjB	groch	roplox	lirach	grkh
*porgb	próg	nop'or	prah	Prag
*korva	krowa	KoploBa	krava	krava
*voma	wrona	BoploHa	vrana	vrana
*dorga	droga	popiorą	drś,ha	draga

Widać z tych przykładów, że polskiej (lechickiej i łużyckiej) grupie ro przeciwstawia się czeska, słowacka i południowosłowiań-ska grupa ro oraz ruski pełnogłos oro. O oboczności polskiej gród —

grodu zob. s. 78.

64