64 (54)

ryczną (zmienną zależnie od potrzeb epoki), społeczną (dotyczy norm postępowania wobec zbiorowości), klasową (służy dobru klas społecznych), partyjną (uzgodnioną z linią polityczną) i laicką (bez uzasadnień metafizycznych i religijnych)⁸⁴.

Po roku 1956 w Polsce Ludowej rozwinęła się dyskusja na tematy etyczne, dotyczące okresu błędów i wypaczeń ideologicznych* w wyniku której sformułowano postulaty uzupełnienia etyki marksistowskiej: a) zasadami moralności ogólnoludzkiej, która podobnie jak język nie wchodzi w całości do nadbudowy i może być przyjęta nawet przez klasy antagonistycznc (jak np. zasada „szanuj ojca i matkę”**, b) rozciągnięciem zasad etyki społecznej na etykę prywatną, ponieważ znęcanie się pijaków nad rodzinami. niepłacenie alimentów na dzieci pozamałżcńskie. niespłacanie rat za meble iip . dem ora I i zowanie dziea przez rodziców*', traktowane dotychczas jako sprawy ściśle prywatne, stały się plagami społecznymi, wreszcie c) przez szukanie naukowej moty wacji dla etyki laidbej^łł.skoro sama zasada partyjnego posłuszeństwa okazała się niewystarczająca W ten sposób ostatnio proocs rozwijania etyki socjalistycznej wkroczył na oowe tory wynalerican świeckich uzasadnień dla znanych powszechnie zasad moralnych, wyrażonych w obyczajach społecznych tub zwyczajowych ceremoniach. Wyrazem tej potrzeby morakzmu socjalistycznego jest kodeks wojskowy pt Zasady etyki kadry Ludowego Woytka Polskiego dyskusja cid dalszym uzupełnieniem pt. Obyczaje i z*yczaye kadm Lodowego H aftka Polskiego*• oraz Cerermmiai wo/dcowy Dokumenty te podcjmu problemy wychowania społecznego, postawy ideowcy, moruJno-etyct-nej i obywatelskiej, mające znaczenie ogólnospołeczne dta wszystkich obywateli jak też znaczenie dla kadry zawodowej która jest wychowawcą młodzieży wojskowej i ma dać przykład ofiarnej i wnensej słałby

⁸⁴ R Gara ody. T~n-'i— i mergkuH (* ‘ Umc.l Warna** IM*. h* R Jezierski. Kłosom charoktrr marabroiri.

^M A. ScbifC Spór o zogoSanrk    ■

. ._ . rtfj \ MnłaiMik t a. _rJ/młM.4l

M. r r 1t / h i n d. Markuzmammai*o*£*** f^

ftmh ótrmrrabs0C0 aóoóstrtf (^) maraitttgr,

5.24-42.

^r J Blood. A. SokoloMki, 0przpesy MoroinoH i wvcho*4rat, óz cyi~, 1 310 O-

^M B S u c h o d o I s k i. O programu łwirrkwgo

mi

^V/ *Zohuerz Wolności" z dnu 20 lipca 1971 r

narodowi⁰⁰. Natomiast w etologii marksistowskiej⁰¹ dyskusja nad problemami moralnymi społeczeństwa socjalistycznego w walce z etyka religijną⁰² szuka drogi do sformułowań etyki zawodowej, w tym także etyki nauczycielskiej⁰¹. Równocześnie odbywa się praca nad określeniem zasad, metod i podstaw teoretycznych wychowania moralnego w szkole socjalistycznej⁰⁴.

b) „Personalizm” socjalistyczny jako rozwinięta teoria jeszcze nie istnieje, chociaż treść związana z godnością człowieka jako osoby występuje pod nazwą „antropologii filozoficznej", a pojęcie „osobowości" człowieka zostało już wprowadzone. Uczynił to pierwszy francuski fi-lorof-marksista Roger Garaudy Za punkt wyjściowy posłużyło mu okreś-lene człowieka, dane przez K Marksa, które brzmi. „Istota ludzka nie jest żadną abstrakcją tkwiącą w poszczególnej jednostce. Jest ona w swojej rzeczywistości całokształtem stosunków społecznych” (6 teza o Feuerbachu). Stąd wnioskuje Garaudy. „jeżeli indywidualność . to ogół aktywnych stosunków, łączących jednostkę z innymi ludźmi i z przyrodą, to na to. żeby stać się osobowością, trzeba zdobyć świadomość tych stosunków”*¹. Świadomość tę zdobywa sic, stając się osobowością komunistyczną, w walce politycznej (np. w strajku) i w pracy produkcyjnej razem z innymi pod wodzą klasy robotniczej (np. w związku zawodowym), a w ten sposób wielkość i godność człowieka nie potrzebuje uzasadnień metafizycznych i religijnych⁰*. Podobnie określał osobowość w marksizmie wioski komunista A. Gramsci pisząc: „stworzyć własną osobowość znaczy - uświadomić sobie swoje sto stosunki, a zmienić swą osobowość to tyle, co zmienić całokształt tych stosunków”⁰’.

"Bi mgr Fr Stępniowski, ppłk mgr M. Jurek. Żihliśl kodeki s> .Trybuna Ludu" / dnia 8 sierpnia 1971 r

°* Np. Siaralnoit 4 ryriMMir, ćz. cyt.

" Por H Jankowski. Sztuce z etyki. Warszawa 1965*; M Michalik. UtraSnail kk/u/mtyczna, Warszawo 19®.

' ‘ A Sarapala (red ), Eryka zawodowa Warszawa 1971: H. Kowalewska lał k Saoayticle o etycy ten >/rgo Zawodu. Warszawa 1971

'* N H o ł d y r I e w. Praca wychowam •, klasowego nad fcjztofrommirm komunii-tytteef moralnoMt wuidw lll z roa.). Warszawa 1955; M Krawczyk, Zasady - i- j-unlj moralnego Warszawa 1960¹; 11. Muszyński, Teoretyczne ptoNrmy eyckmwda moralnego, Warszawa 1965

*’K. Garaudy. Marksizm a o.tobowoSć (tl. z franc ), Warszawa 1950 s 10.

⁰⁴ Tamte s 27-41.

*' A. Gramsci, Pluną wybrane (tł. z włos ), Warszawa 1961 1 1 s. 90-41

139