65ss

Zrytmizowane fałdy szat kojarzą się z płasko-rzeźbą grecką, choć tutaj więcej uwagi poświęcono rysom twarzy i dokładnemu odtworzeniu uroczystości niż samemu układowi kompozycji. Także wstęgowy relief na kolumnie Trajana jest informacyjnym opowiadaniem historycznym. Zastosowano tu styl kontynuacyjny: kompozycja pasowa rozwija się w jednym kierunku zgodnie z narracją sensu treściowego (il. 61).

W rzeźbie pełnej, figuralnej, przedstawiono mówców, bogów i władców. Nowym typem rzeźbiarskiego pomnika jest posąg konny Marka Aureliusza. Pomysł umieszczenia na koniu postaci zwycięskiego wodza zrywa z konwencją pomnika - statycznego na korzyść ruchu i akcji (il. 62). Rzeźba nagrobna ozdabiała kaplice, sarkofagi, mauzolea i kolumbaria (nisze na urny z prochami). Grobowce sytuowano wzdłuż dróg poza miastem, sarkofagi umieszczano także w niszach ściennych podziemnych cmentarzy-katakumb. Motywami dekorującymi nagrobki były sceny mitologiczne, rodzajowe i ornament roślinny. Rzeźbę rzymską cechuje daleko posunięty realizm i siła wyrazu. W dziełach o funkcji informującej (reliefy historyczne) posługiwano się narracją - spokojnym opowiadaniem o faktach. Powszechnie kolekcjonowano i kopiowano dzieła mistrzów greckich. Rzeźby te służyły już tylko zaspokajaniu potrzeb estetycznych zamożnych obywateli, którzy ozdabiali nimi swe domy.

Malarstwo

Malowidłami ozdabiano ściany prywatnych domów. Najwięcej zabytków przetrwało w Hercula-num i Pompejach, stąd też czerpiemy o nich wiadomości.

Malowidła ścienne wykonywano na suchym tynku złożonym z dwóch warstw: wapna i piasku oraz wapna i kalcytu, wygładzonego i pokrytego kredowo-wapiennym gruntem.

Malarstwo sztalugowe, mniejszych rozmiarów, reprezentuje znana już w starożytnej Grecji technika enkaustyczna. Były to malowidła na kości, marmurze, desce drewnianej (także polichromie rzeźb), wykonane barwikami rozrobionymi w pszczelim wosku. Nakładano farby rozgrzanymi metalowymi narzędziami.

Działanie nieco zbliżone do malarstwa ma technika mozaiki, którą szeroko stosowano w Rzymie do ozdoby domów. Ozdabiano nią posadzki, następnie i ściany bogatszych mieszkań. Istnieje kilka rodzajów tej techniki polegającej na układaniu wzorów lub scen figuralnych z małych

Sztuka STAROŻYTNA

65

► 68. Rycina przedstawiająca dekorację ścienną domu rzymskiego w Pompejach