57 (262)

Wstęp

się w warstwach datowanych na 2 połowę XVI w. [Krause 2004,539-544].

Zbiór 316 ołowianych plomb towarowych, spomiędzy których wydzielono te, które zostały określone jako plomby tekstylne, znaleziono podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych w Gdańsku przez tamtejsze Muzeum Archeologiczne. Stały się one przedmiotem pracy magisterskiej Karoliny Sa-rach-Kocińskiej, pt. „Nowożytne ołowiane plomby tekstylne z Gdańska”, przyjętej w 2001 r. w Instytucie Archeologii UMK pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Olczaka. Z pracy tej dokonano wyboru 150 plomb tekstylnych, pochodzących z badań ratowniczych prowadzonych w śródmieściu Gdańska.

Znaleziska pochodzą z następujących stanowisk (ryc. 1):

1.    „Kanał Raduni” - nr SAZ 255/16/01 i bagro-wanie dna rzeki Raduni, pomiędzy ulicą Wielkie Młyny i ulicą 3 Maja, nadzór przeprowadzono w 1983 r i 63 szt.

2.    „Łąkowa” - nr SAZ 255/86/02 i stanowisko położone między ulicami Sadową, Łąkową i Jaskółczą badane w 1994 r. - 165 szt.

3.    „Kładki” - nr SAZ 255/68/01 - stanowisko w ruinach budynku przy ulicy Kładki 24, badania prowadzone w 1995 r., 80 szt.

4.    „Monopol” - nr SAZ 255/98/01 | stanowisko położone pod obecnym kompleksem handlowym „City Forum”, między ulicą Elżbietańską, Karmelicką i Podwalem Grodzkim - 11 szt.

5.    „Centromor” - nr SAZ 255/60/011 stanowisko na działce przy ulicy Okopowej 7, położone na południe od budynku Centromoru, między ulicami Okopową i Bogusławskiego, badane w 1998 r. - 2 szt.

Wszystkim stanowiskom, na których prowadzi badania Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, dla celów porządkowych, nadaje się Numer SAZ (Systemu Archiwizacji Zabytków).

Pierwsza cyfra oznacza numer teki (gminy), druga - numer stanowiska, trzecia | kolejność pozyskania. W niniejszej pracy dodano jeszcze numer katalogowy zabytku, aby łatwiej można go było zidentyfikować w zbiorach muzeum.

Maria Karolina Kocińska, Jerzy Maik

Wśród podstawowych zadań korporacji rzemieślniczych, jakie w Europie środkowej powstawały od średniowiecza, było dbanie o wysoki poziom produkcji oraz walka z konkurencją, zarówno rzemieślników z obcych ośrodków, jak i wytwórców miejscowych, nie zrzeszonych w cechu, zwanych partaczami [Kropidłowski 1997, 100-120]. Z problemem fałszowania wyrobów i podszywania się pod uznanych producentów spotykali się też rzemieślnicy skupieni w korporacjach włókienniczych różnych krajów, także w Państwie Krzyżackim. Władze miejskie i państwowe próbowały przeciwdziałać fałszerstwom ogłaszając szereg zakazów. Można tu przytoczyć wilkierz Nowego Miasta w Toruniu z lat 1312-1320, który przewidywał postawienie fałszerza pod pręgierzem [Herbst 1933, 122], a także uchwałę zjazdu miast pruskich z 1349 r. [Herbst 1933, 123] oraz statut Wielkiego Mistrza Konrada von Jungingen z 1402 r. dla sukienników Prus [ASP, t. 1, nr 64]. Statut ten nakazywał cechowi dbanie o jakość sukna, a za jego fałszowanie nakładał karę pieniężną. Ten sam statut nakazywał opatrywać sukno ołowiem (ołowianą plombą), gwarantując w ten sposób jakość znakowanego wyrobu. Nakaz ten ponawiano jeszcze wielokrotnie [ASP, 1.1, nr 64,257,270,286].

Wspomniane wyżej plomby ołowiane, które miały gwarantować jakość tkaniny oraz jej pochodzenie, są znajdowane w wykopaliskach. Do najstarszych najeży, jak się wydaje, plomba z napisem „Tomen-sis”. znaleziona w Kołobrzegu, datowana na 1 połowę XIV w. [Polak 1997, 180, ryc. VI-5; Wywrót, Polak, Rębkowski 1997, ryc. 98, tab. 53]. Z średniowiecza pochodzi też ołowiana plomba ze znakiem kom-fura z Rynu, znaleziona podczas wykopalisk Oddziału Łódzkiego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Dąbrównie. W średniowieczu, w 1472 r., znak ochronny swych wyrobów otrzymali sukiennicy kościańscy, jednak nie zachowało się żadne oryginalne jego wyobrażenie. Natomiast w zbiorach Muzeum Regionalnego w Kościanie znajduje się gliniana owalna matryca, służąca do odlewania plomb [Bauer 1995, 12-15]. Z końca XV w. pochodzi też plomba znaleziona podczas wykopalisk w Poznaniu, choć znajdowała