588,589 (2)

tego typu działalności są organizowane przez Oddział Wojewódzki TWK w Koninie obozy rehabilitacyjne dla dzieci i młodzieży z poważnymi kalectwami narządu ruchu (P. Janaszek 1986). Program obozów obejmuje: usprawnianie lecznicze, gry i zabawy z pełnosprawnymi rówieśnikami, aktywizację społeczną oraz turystykę i aktywny wypoczynek. W pracy z dziećmi wykorzystuje się metody stosowane w drużynach harcerskich.

8.3. PEDAGOGIZACJA RODZICÓW

W ostatnich latach spośród różnych form pomocy udzielanej rodzinom dzieci niepełnosprawnych coraz większego znaczenia nabiera pedagogizacja rodziców. Wiąże się to z tendencją do odchodzenia od segregacyjnego modelu rehabilitacji, zgodnie z którym osoby niepełnosprawne powinny być przygotowywane do życia w specjalnych warunkach (M. Kościelska, M. Zalewska 1983; A. Maciarz 1984). Także w naszym kraju dąży się do upowszechnienia integracyjnego modelu rehabilitacji.¹ Jego istotą jest pozostawienie dziecka w rodzinie i jednocześnie zapewnienie jej wszechstronnej pomocy. Dziecku umożliwia się korzystanie z otwartych placówek, takich jak: przedszkola, szkoły powszechne i specjalne, świetlice terapeutyczne, różnego typu poradnie i ośrodki usprawniania, ośrodki dziennego pobytu i in. Dostrzega się bowiem, że integracja przynosi korzyść nie tylko dzieciom niepełnosprawnym, ale także ich zdrowym rówieśnikom, przyczyniając się np. do ich rozwoju społeczno-moralnego. Oczywiście wprowadzanie systemu integracyjnego przysparza wielu problemów — wymaga np. zmian w strukturze i organizacji procesu nauczania. Konieczne jest tworzenie małych, kilkunastoosobowych klas, W których zajęcia są prowadzone przez dwóch nauczycieli. Niezbędne są również zmiany w świadomości rodziców, którzy muszą być przekonani o słuszności idei integracji. Na przykład podjęte w niektórych krajach (Włochy, kraje skandynawskie. RFN) próby praktycznej realizacji tej idei okazały się owocne tylko wówczas, gdy rodzice dzieci pełnosprawnych autentycznie pragnęli, aby ich dzieci uczyły się razem ze swymi niepełnosprawnymi rówieśnikami.²

Integracyjny model rehabilitacji stwarza konieczność włączenia członków rodziny (przede wszystkim rodziców) w proces usprawniania dziecka oraz odpowiedniego przygotowania ich do udziału w tym procesie. Liczne badania wykazują, że rodzina odgrywa niezmiernie ważną rolę w rozwoju psychiki jednostki ludzkiej w całym cyklu życia indywidualnego, szczególnie zaś w pierwszych jego latach (M. Tyszkowa 1985, 1986; W. D. Wall 1985; B. L. White 1973). Wykazano, że u dzieci wychowywanych poza rodziną lub wzrastających w rodzinach funkcjonujących nieprawidłowo mogą pojawiać się różne zaburzenia rozwojowe (I. Bielicka i in. 1966; I. Obuchowska 1983; K. Wilton, A. Barbour 1978). Zakłada się, że rodzice, po odpowiednim przeszkoleniu, mogą wnieść w program rehabilitacji dziecka wiele istotnych wartości (A. Hulek 1984). W naszych warunkach szkolenie rodziców ma dodatkowo duże znaczenie z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze — wiele niepełnosprawnych dzieci zbyt późno obejmowanych jest specjalistyczną opieką. Natomiast rodzice, pozbawieni fachowej pomocy, nie mają odpowiedniej wiedzy i umiejętności, aby właściwie postępować z dzieckiem. Po drugie — również w późniejszych latach życia dziecka, większość obowiązków związanych z jego wychowaniem spada na rodziców. Nadal bowiem zbyt mało jest instytucji i specjalistów, aby zapewnić wystarczającą pomoc wszystkim rodzicom.

Pedagogizacja rodziców może być prowadzona w wielu różnych formach. Najogólniej można mówić o dwóch typach pedagogizacji. Pierwszy obejmuje oddziaływania informacyjne oraz udzielanie porad i wskazówek wychowawczych, drugi natomiast — kształtowanie u rodziców różnych umiejętności niezbędnych do prowadzenia rehabilitacji dziecka w warunkach domowych. Pedagogizacja rodziców prowadzona jest przez instytucje oświatowe, stowarzyszenia rodziców, placówki służby zdrowia, organizacje inwalidzkie.

589

1

Ramy organizacyjne dla integracyjnych form kształcenia stworzyło Zarządzenie Nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 r. (Dz.Urz. MEN Nr 9. poz. 36). Zakłada ono, że kształcenie w integracji powinno umożliwić uczniom (wychowankom) niepełnosprawnym zdobycie wiedzy i umiejętności na miarę ich możliwości. Zarządzenie określa, że liczba uczniów (wychowanków) w oddziale integracyjnym powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów (wychowanków) niepełnosprawnych.

2

Problematyka ta była treścią Seminarium nt. „Integracja osób niepełnosprawnych — modele i rzeczywistość" zorganizowanego w marcu 1981 r. przez Zakład Psychopatologii Dziecka i Pedagogiki Specjalnej Instytutu Pedagogiki UAM w Poznaniu. W Seminarium uczestniczyli pracownicy naukowi z wymienionego Zakładu oraz z Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Heidelbergu, a także nauczyciele z różnych placówek kształcenia specjalnego oraz studenci.