71 (212)

C* ł «U->oraJb ictd \l S/\lk<i-SltvAiv iroJ.i. AvUvJ.i jywfacaw, Wm>/*v i 2G07 U»N ♦TX-K< 0I.I5)(M-S. C- by MN PWN 10*7

94 CZĘŚĆ I Wprowadzenie do polityki społecznej

Decydujące znaczenie dla sektora publicznego ma nieprywatna własność majątku. który służy władzy i administracji państwowej oraz publicznym instytucjom usługowym. Znajduje się on w użytkowaniu publicznym i jest wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej. W wymiarze realnym (rzeczowym) majątek publiczny stanowią określone dobra, w tym nieruchomości i inne rzeczy przeznaczone do użytku publicznego, których właścicielem jest państwo lub związki publicznoprawne (np. gminy). Chodzi głównie o bogactwa naturalne, lasy, wody, drogi, budynki użyteczności publicznej, urządzenia infrastruktury technicznej i społecznej oraz rezerwy państwowe (np. paliw, żywności). Do realnego obszaru zalicza się również majątek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych-wydzielony do prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach rynkowych. Majątek publiczny jest wyodrębniony i organizacyjnie powierzony w zarząd określonych podmiotów, aby realizować społeczne i gospodarcze zadania państwa¹.

W wymiarze finansowym chodzi o gromadzenie dochodów publicznych, głównie przez pozyskiwanie środków <>d innych podmiotów na drodze przymusu. Dochodami publicznymi są daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty oraz inne świadczenia pieniężne na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych; wpływy zc sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych oraz dochody z ich mienia (np. wpływy z umów cywilnych, odsetki od środków na rachunkach bankowych, udzielonych pożyczek, papierów wartościowych, dywidendy z praw majątkowych, spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej, odszkodowania, kwoty uzyskane z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji, dochody zc sprzedaży majątku, rzeczy i praw). Ważnym źródłem finansowania sektora publicznego są także środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej i innych źródeł zagranicznych, które nic podlegają zwrotowi.

Dla sektora publicznego ważną rolę odgrywają cele. jakie ma realizować. Odnoszą się one głównie do tych dziedzin aktywności ludzkiej, w obrębie których są realizowane dobra publiczne. Zadania polegające na zarządzaniu państwem i jego ochronie mają charakter niezbywalny. Dotyczy to administracji, obrony narodowej, bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości. Inne usługi są zbywalne. Obejmują one edukację, ochronę zdrowia, pomoc socjalną, mieszkalnictwo, kulturę, przedsięwzięcia gospodarcze, takie jak: dostawa energii, komunikacja i łączność, rozwój infrastruktury. Zakres ich świadczenia zależy od modelu państwa i przyjętej polityki społecznej. Z istoty swej powinny być nieodpłatne, jednak część z nich może wymagać udziału finansowego społeczeństwa.

W państwie opiekuńczym (welfare State) szczególną uwagę zwraca się na rozwiązywanie problemów społecznych i zapewnianie różnych dóbr. Dzięki silnemu interwencjonizmowi władzy państwowej zabezpiecza się obywateli przeciwko podstawowym rodzajom ryzyka życiowego (np. starość, choroba, niepełnosprawność.

1

Stanisław Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2000, Wydawnictwo Naukowe PWN. s. $5 i nasi.