71 (84)

80 Rozdział 3

przemianie bainitycznej, odpuszczonej przy temperaturze 200°C. Widoczny jest wzrost własności wytrzymałościowych i spadek własności plastycznych ze wzrostem stopnia zgniotu. Z analizy danych dotyczących własności stali po ulepszaniu cieplnym i OCP wynika, że stal 40HSNBF po ulepszaniu miała R_m = 2000 MPa, R_e = 1660 MPa i wydłużenie A = 5,5%, a po NTOCP własności te były odpowiednio: R_m = 2760 MPa, R« = 2260 MPa i wydłużenie A = 5,9%. Podobne relacje utrzymują się także po WTOCP i własności są następujące: R_m = 2370 MPa, R_e = 2150 MPa i wydłużenie A = 8,1%. Dodatkową zaletą OCP jest znaczne zmniejszenie skłonności stali do kruchości odpuszczania.

^A% Rys. 3.5. Wpływ stopnia odkształcenia 10 przy temperaturze 320°C na własności 9 stali 37H2NGSM. Po przemianie baini-3 tycznej stal odpuszczano przy temperatu rze 200°C (wg A. Prokoszkina)

3.12.    Jaki jest wpływ OCP na strukturę stali?

W wyniku OCP zachodzą w strukturze stali zmiany typowe dla stopów poddanych zgniotowi, tj. wzrost gęstości dyslokacji i fragmentacja węglików. Jednocześnie, jeśli odkształcenie zachodzi przy odpowiednio wysokiej temperaturze, mogą przebiegać procesy typowe dla zdrowienia (poligonizacji) lub rekrystalizacji. Jednocześnie struktury, które powstają z austenitu w stanie zgniotu dziedziczą zawarte w nim defekty, co oznacza, że utworzony martenzyt, a nawet struktury powstałe w wyniku jego odpuszczania są również zdefektowane. Są one także bardziej dyspersyjne, gdyż defekty i rozdrobnione węgliki stanowią heterogeniczne zarodki w zachodzących przemianach fazowych. Dyspersyjne fazy i utrudniają też rozrost ziam lub podziam.

3.13.    Jaki jest związek między strukturą stali poddanej OCP i jej własnościami?

Zgodnie z ogólną prawidłowością, bardziej dyspersyjne struktury cechują się korzystniejszymi własnościami. Na przykład w wyniku OCP z przemianą perli-tyczną uzyskuje się subtelną podstrukturę złożoną z ferrytu z wymiarem podziam < 1 p.m i sferycznych cząstek węglików (p 10"³ -10^_1(un. Powoduje to wzrost wy-