73

5. KRĄŻENIE

5.2. UKŁAD KRĄŻENIA U CZŁOWIEKA

Główne funkcje układu krwionośnego (nie tylko człowieka)

Układ krążenia umożliwia transport:

•    tlenu i dwutlenku węgla między narządami wymiany gazowej a tkankami,

•    substancji pokarmowych wchłoniętych z jelita cienkiego do miejsc ich magazynowania lub rzystania,

•    hormonów z miejsc ich wytwarzania do komórek docelowych,

•    zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii z tkanek do wątroby i do nerek,

•    ciepła między ośrodkami produkującymi ciepło (np. wątroba, mięśnie szkieletowe, bn_ tkanka tłuszczowa) a odbiorcami ciepła (np. skóra, nerki).

Ponadto układ krążenia:

•    pełni rolę odpornościową (odpowiedź immunologiczna swoista i nieswoista),

•    uczestniczy w utrzymaniu odpowiedniego pH, zapewnia komórkom środowisko - stałe ---względem chemicznym i fizycznym.

Budowo układu krwionośnego człowieka

Układ krwionośny człowieka składa się z naczyń krwionośnych (tętnic, żył, naczyń włosowatycr. i serca, którego praca umożliwia krążenie krwi w organizmie.

Tętnice szyjne dostarac:

krew do mózgu.

Żyły płucne (cztery) ig -uchodzą do lewego przedsionka serca, nimi płyn e krew utlenowana.

Tętnice płucne (a) - doprowadzają odtlenowaną krew z serca do płuc.

Żyła główna górna (b) - nią

odtlenowana krew dociera z głowy i kończyn górnych do prawego przedsionka.

Serce - jest bardzo umięśnionym narządem, tłoczy krew do tętnic, ma własny system naczyniowy (tętnice wieńcowe oraz żyły serca).

Żyła główna dolna (c) - odtlenowana krew dociera nią do prawego przedsionka.

Żyła wątrobowa (d) - nią płynie krew, w której znajduje się optymalne stężenie substancji rozpuszczonych, np. glukozy.

Żyła wrotna (e) - transportuje do wątroby krew zasobną w substancje odżywcze.

Żyły nerkowe - transportują krew odtlenowaną o obniżonym stężeniu mocznika oraz o uregulowanym pH i stosunku Na 7K¹.

Żyły udowe - przenoszą odtlenowaną krew z kończyn dolnych. Znajdujące się w żyłach udowych zastawki zapobiegają zaleganiu krwi w kończynach.

Żyły sercowe (f)

Aorta (h) - główna, największa tętnica, nią' rozprowadzana jest utlenc-wana krew pod wysakk-ciśnieniem.

Tętnica wątrobowa

transportuje utlenowcns krew do wątroby.

Tętnica krezkowa (jehrc-

wa) (j) - dostarcza utleń-'-waną krew do jelita.

Tętnice nerkowe - transportują utlenowaną do nerek.

Tętnice udowe - ⁿ'

utlenowana krew dece -do kończyn dolnych.

Tętnice wieńcowe

we a*⁵*

Do każdego narządu dochodzi tętnica dostarczająca utlenowaną krew i składniki pokarmowi żyła usuwająca odtlenowaną krew i produkty przemiany materii.

_

Mały i duży obieg krwi

OBIEG MAŁY

komora prawa (KP)

I

pień płucny i tętnice płucne

I

naczynia włosowate płuc żyły płucne

i

przedsionek lewy (PL)

OBIEG DUŻY komora lewa (KL)

i

aorta

I

tętnice

\

naczynia włosowate dochodzące do wszystkich części ciała)

I

żyły

ł

żyły główne

\

przedsionek prawy (PP)

Budowa serca

Serce leży w lewym śródpiersiu za mostkiem. Z zewnątrz jama serca otoczona jest osierdziem zbudowanym z dwóch łącznot-kankowych blaszek, między którymi znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem surowiczym. Płyn ten redukuje tarcie blaszek

podczas skurczu i rozkurczu serca.
Żyły główne (a) górna i dolna - u ich ujścia w ścianie prawego przedsionka znajduje się główny węzeł „rozrusznika" serca - węzeł zatokowo-przed-sionkowy.	Lewy przedsionek (e) - pompuje krew do lewej komory serca. Ciśnienie wytwarzane przez przedsionki jest mniejsze niż wytwarzane przez komory.
Pień płucny (b) - wychodzi z prawej komory serca, rozgałęzia się na dwie tętnice płucne.	Zastawka dwudzielna (przed-sionkowo-komorowa lewa -mitralna (f) - zapobiega cofaniu się krwi z lewej komory do lewego przedsionka.
Zastawka pnia płucnego (półksiężycowata) - znajduje się w ujściu pnia płucnego; jest zbudowana z trzech płatków, które zaciskając się, uniemożliwiają powrót krwi do rozkurczającej się komory.	Zastawka aorty (półksiężycowata) (g) - zapobiega cofaniu się krwi z aorty do lewej komory-
Prawy przedsionek (c) - pompuje krew do prawej komory serca.	Aorta (h) - tętnica główna, największa tętnica w organizmie (średnica ok. 28 mm); wychodzi z lewej komory serca; ma sprężyste ściany, co pozwala jej „przenosić" fale krwi powstających w czasie skurczu komory lewej.
Zastawka trójdzielna (przed-sionkowo-komorowa prawa) (d) - zapobiega cofaniu się krwi do prawego przedsionka w trakcie skurczu prawej komory.	Przegroda serca (i) (część przegrody znajdująca się na wysokości przedsionków jest nazywana międzyprzedsionko-wą, zaś część przegrody oddzielająca komory nazywana jest międzykomorową) - oddziela lewą część serca od prawej; znajduje się w niej węzeł przedsionkowo- kom o rowy i pęczek przedsionkowo--komorowy (pęczek Hisa).
Prawa komora (j) - tłoczy krew do obiegu płucnego (małego).	Lewa komora (1) - tłoczy krew do dużego obiegu krwi; wytwarza znacznie wyższe ciśnienie niż prawa komora (duże opory tłoczenia).
Ściana serca (k) - zbudowana jest z trzech warstw: wsierdzia (warstwa wewnętrzna), śródsierdzia (mięsień sercowy o różnej grubości: od 2-3 mm do 15 mm w lewej komorze) i nasierdzia.