7 (1001)

i powinni dbać o to, aby mieć całe buty. Tragizm dobry, ale na scenie, w życiu nie ma celu i sensu. Każden człowiek siłą woli i wróceniem się do czynu może z tragizmów wyjść na jasne i czyste pole działania i spokoju. Oto obowiązek nasz wspólny. Ja Tobie nie chcę mącić pracy, Ty mnie jej nie mąć. Ciężko nam było przy sobie, spróbujmy w oddali. Nie jesteśmy kołtunami ani filistrami, którzy uważają, iż życie jest na to, aby siedzieli przyszyci jedni do drugiego i zagryzali się wzajemnie.

Wiem, że jesteś artystą, wiem, że to w Tobie przeważa ponad wszystko. Ja także. Proszę Cię więc, skoro Cię tragizmy napadną, spójrz w lustro, parsknij śmiechem i weź to, co Ci się przedstawia tragiczne, z komicznej strony. Idź do [Towarzystwa] Miłośników [Sceny], proszę Cię. To ważne, bo ja mam przekonanie, że możesz mieć ładną sceniczną karierę. Spróbuj.

Całuję Cię serdecznie i proszę jeść obiad, bo pracując o pustym żołądku nic nie stworzysz porządnego ani silnego. Jestem zmęczona.

Bardzo całuję Cię raz jeszcze.

L

682

DO STANISŁAWA JANOWSKIEGO

[Zakopane, 14 ? XII 1903]

Kochany Stasiu!

Była już dwukrotnie u mnie Bronka [Rychter-Janowska], która wczoraj już się wtarabaniła do Chramców itd. Mało tego. Powiedziała mi, iż Gaikowie błagają ją, aby została na święta, sprowadziła Tadzika [Rychtera] i mamę [Malwinę Janowską]. Musiałam jej na to powiedzieć, że ja sobie tego nie życzę. Na to ona mi powiedziała, że mama jest na mnie obrażona za to, że nie chcę, aby zjecha

no

ła do mnie do Zakopanego!!! Nie zdziwiło mnie to wcale, bo takie obrażenia to już stan rodzinny chroniczny, ale dziwi mnie to, że ja nie mogę znaleźć kąta, gdzie mogłabym spokojnie leczyć się i pracować.

Mama mi napisała, iż dlatego sprowadziła się do Nowego Targu, aby być blisko nas. Ty kilkakrotnie (tak mi przynajmniej mówiłeś) dawałeś jej jasno do zrozumienia, że to być nie może. Uciekam z miasta, chronię się do Zakopanego — trach! cała familia leci i wali się do ludzi, którym nic nie chcę mieć do zawdzięczenia, a chcę, aby oni mnie zawdzięczali. Potem cały sposób bycia Twej matki ośmiesza nas w najwyższym stopniu, a bytność jej u Chramców i Gaików jest niemożliwa z powodu jej zachowania się, sposobu mówienia itd. Co innego jest mieć rodziców chłopów, to wszyscy wiedzą, co jest, i to ma pewien urok, bo chłop zajmuje mało miejsca i nie rozprzestrzenia się, a to pomyśl sam, jak i Tobie przykro by było, skoro się zaczną z niej wyśmiewać! Moja rodzina za Tobą nie goni, nie narzuca się tam, gdzie się chronisz, aby cicho pracować i mieć spokój, niechże oni mi tu odetchnąć pozwolą i choć tu mnie w ciszy zostawią. Lecą wszędzie za nami, tak że niedługo trzeba będzie uciekać za granicę, aby odetchnąć.

Bronka już zapowiada, że poleci do Warszawy do Ciebie. Tu u Gaików miała tę niedelikatność, że w 3 posiedzenia zrobiła Zosię, i wszyscy się unoszą nad podobieństwem i nad tym, jak jej to łatwo przyszło. W Nowym Targu poleciała do Halikowskich. Słowem, trzeba wleźć gdzieś pod ziemię, aby się od tego odczepić. Lada chwila zacznie smarować całą rodzinę Chramców.

Ja stanowczo, jeśli mama tu przyjedzie na święta, wyjadę zaraz do Krakowa, a potem nie wiem gdzie. Chcę spokoju! Piszę po 500 wierszy dziennie [Sezonową miłość?) i nie mam chęci słuchać „mojaś ty, jadłam skisłą kapustę” itd. Zresztą przeszłe święta dały mi się we znaki. Przez trzy dni byłam na usługi wszystkich, przyjmowałam, jak mogłam, najserdeczniej, zamiast odpocząć i być przyjmowaną, a za to mama wzdychała, że nie jest ze

*• 131