76 (128)

mowie związanej z ich sytuacją w aspekcie kształtowania się projektu edukacyjno-zawodowego na etapie klasy ósmej. Wspomniana rozmowa, raczej narracja wsparta nakreślonymi polami problemowymi, konstruowana indywidualnie w zależności od przypadku, koncentrowała się na zagadnieniach z teraźniejszości badanego, wykorzystywała również elementy procedury ex-post w partiach tyczących przeszłości i wspomnień z etapu dzieciństwa, a także wizualizacji swej przyszłej kariery eduka-cyjno-zawodowej i życia rodzinnego w perspektywie 10-letniej. Wykorzystywała ponadto elementy projekcyjnej techniki zdań niedokończonych⁴. Rozmowy nagrywano na taśmę magnetofonową.

1/ Pola problemowe wspomnianej rozmowy koncentrowały się wokół następujących punktów ciężkości:

-    rekonstrukcja zdarzeń i sytuacji, które poprzedziły podjęcie zawo-dowo-edukacyjnych decyzji,

-    wcześniejsze (także z etapu dzieciństwa) wybory, decyzje i pomysły na funkcjonowanie w sferze życia zawodowego, wspomnienia z etapu dzieciństwa - ogólny „klimat socjalizacyjny”, „przesłanie życiowe” wyniesione z domu rodzinnego,

-    sytuacja psychospołeczna młodego człowieka na „przejściu statusowym”,

-    wizualizacja przyszłości w odległym dystansie czasowymj

W klasach pierwszych (w końcu roku szkolnego) szkół ponadpodsta-' > wowych (zasadnicze szkoły zawodowe, technika, licea zawodowe, licea ogólnokształcące) zweryfikowałam realizację wcześniejszych planów edu-kacyjno-zawodowych młodzieży oraz jej nastawienia i cele życiowe, a także plany długodystansowe na kolejnym etapie kształcenia. Weryfikacji dokonałam na podstawie pisemnych wypowiedzi badanych.

Podobny cykl badawczy, przy użyciu analogicznych technik diagnostycznych (pominięto jedynie Inwentarz Zainteresowań i technikę zdań niedokończonych) został powtórzony po trzech do pięciu latach, w zależności od długości etapu kształcenia ponadpodstawowego, na kolejnym progu edukacyjnym - bezpośrednio przed etapem edukacji na poziomie wyższym (policealnym) lub przed wejściem na rynek pracy. Wtedy to rozmawiałam o planach krótkodystansowych i perspektywicznych, ich realizację weryfikowałam natomiast po kilku miesiącach (do roku) po rozpoczęciu kolejnego etapu kariery edukacyjno-zawodowej.

dzi na pytanie o samoocenę i obszary charakterystyki indywidualnej przyczyniające się do jej ewentualnego obniżenia.

⁴ Wśród cyklu zdań niedokończonych pojawiły się między innymi następujące: Moje dzieciństwo było..., Rodzice zawsze radzili mi..., Przede wszystkim pragnę..., Tym, co przeszkadza mieć powodzenie w życiu..., Gdy myślę o tym, co chcę robić po ósmej klasie..., Najpiękniejszym z zawodów jest... itd. Zdania były następnie analizowane w kategoriach jakościowych i wykorzystywane do całościowej oceny przypadku.

76