82 83 (18)

Obrzęk kończyn dolnych związany z żylakami oraz z niedomykalnością zastawek żylnychjest początkowo miękki, potem zbity. Skóra w jego zakresie jest często przebarwiona, owrzodziała.

Obrzęk i wodniste spostrzega się w ncrczycy, w charłactwie, w niedokrwistości znacznego stopnia. Są to obrzęki nie podlegające prawom hydro-statyki. lecz sadowiące się w miejscach mających dużo luźnej tkanki łącznej, zatem na powiekach, twarzy, napletku, mosznie, wargach sromowych. Cechuje je prócz tego to, że są one blade, miękkie lub ciastowate, tak że łatwo przelewają się pod palcami i są oporne na działanie Icków nascrcowych.

Obrzęki naczynioruchowe nagle się pojawiają i nagle znikają, sprawiają uczucie napięcia i palenia skóry. Nieraz da się wykazać czynnik przyczynowy w postaci takiego lub innego alergenu. Przykładem takich obrzęków jest obrzęk naczynionerwowy Quinckego (ryc. 28).

Ryc. 28. Obrzęk naczynioruchowy Quinckcgo u 32-Ietnicgo mężczyzny (wg Bolechowskiego, ze

zbiorów Gutowskiego).

Obrzęki wią do we umiejscawiają się przeważnie na dolnych kończynach. Spostrzega się je w charłactwie, w chorobach wyniszczających i w ciężkiej niedokrwistości. Mają one zależeć od zwiększonej przepuszczalności śród-błonka naczyń włosowatych oraz od hipoalbuminemii.

Obrzęki zapalne cechują się obecnością ogniska zapalnego w pobliżu, zaczerwienieniem i większą temperaturą skóry w miejscu obrzęku. Jako przykład można przytoczyć obrzęk klatki piersiowej w związku z ropniakiem opłucnej, obrzęk towarzyszący ostremu zapaleniu żyły, obrzęk twarzy w przypadku ropnia dziąsła.

Obrzęk nerkowy spostrzega się w marskości nerek, gdy zdolność nerek wydzielania sodu i wody znacznie się zmniejszy. Obrzęki te przeważnie nie są duże. Są one dość trwale i oporne na działanie leków moczopędnych i naser-cowych.

Puchlinę głodową cechują prócz wilczego głodu:

1)    bardzo duże, miękkie, blade obrzęki na całym ciele;

2)    często przesięki w jamach surowiczych;

3)    pomimo dużych obrzęków obfita dobowa ilość moczu, do 3—4 litrów i więcej, o niskiej gęstości względnej;

4)    nieobecność w moczu postaciowych składników nerkowych i białka. Obrzęki limfatycznc zależą od utrudnienia odpływu limfy. Są one

początkowo miękkie, jednak z upływem czasu twardnieją. Skóra w ich zakresie jest pogrubiała. Rzadko tylko dochodzi do powstawania owrzodzeń.

W miarę pogarszania się stanu chorych obrzęki przekrwienne i wodniste narastają i stają się coraz rozlegięjsze. Towarzyszą im przesięki w jamach surowiczych, zwłaszcza w jamie otrzewnej i w jamach opłucnych.

Od obrzęku należy odróżniać obrzmiałość. Cechuje się ona tym, że ucisk nie pozostawia dołka. Taką obrzmiałość, umiejscowioną na twarzy, spostrzega się w obrzęku śluzowatym.

Odma podskórna (emphysema subcutaneum). Przez to miano rozumie się stan cechujący się nagromadzeniem się powietrza w tkance podskórnej. Poznaje się odmę podskórną po tym, że w odpowiednim miejscu wyczuwa się trzeszczenia, których umiejscowienie może ulegać zmianie wskutek ucisku. Sam ucisk nieraz sprawia choremu ból.

Powietrze może dostawać się do tkanki podskórnej z ran oraz z uszkodzonych narządów powietrznych, najczęściej płuc i przełyku. Częstą przyczyną bywa złamanie żeber z następczym uszkodzeniem opłucnej ściennej i płuca. Odma podskórna czasami powstaje wskutek pęknięcia nadmiernie rozdętych pęcherzyków płucnych, gdy z uszkodzonych pęcherzyków płucnych i oskrzelików powietrze przenika do tkanki śródmiąższowej, a następnie wzdłuż naczyń i oskrzeli do śródpiersia. Ze śródpiersia powietrze może kierować się pod skórę szyi i dołków nadobojczykowych i jeszcze dalej pod skórę twarzy, klatki piersiowej i górnych kończyn, a w okolicy przedsercowęj, zwłaszcza w ułożeniu lewo-bocznym, pojawiają się zsynchronizowane z uderzeniem koniuszkowym trzeszczenia (objaw Hammana).

Od odmy podskórnej, będącej następstwem aspiracji powietrza, odróżnia się odmę podskórną, która powstaje w tkance podskórnej w związku z miejscowym wytwarzaniem się gazów przy rozkładzie ropni, wylewów krwi itp.

ZACHOWANIE SIĘ SKÓRY W NIEKTÓRYCH CHOROBACH

W akromegalii skóra jest sucha, zgrubiała, nieraz 2—3-krotnie, czasami nadmiernie owłosiona, naskórek jest zgrubiały i ma skłonność do rogowacenia. Zmiany skóry występują najwyraźniej na owłosionej części głowy, na twarzy i na górnych kończynach.

6* 83